Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ : Ngoại giao vaccine và nhân quyền không ăn khớp (Thu Hằng, Thanh Hà, Thụy My)
Về tình trạng phụ nữ bị bạo hành, nữ phó tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ khẳng định "phụ nữ phải được bảo vệ trước những hành vi bạo hành về giới". Nhưng hãng tin AP lấy làm tiếc là nhân vật số hai trong chính quyền Biden đã tránh đề cập đến tự do ngôn luận, quyền tự do bày tỏ chính kiến ở Việt Nam.
Việt Nam : Mặt trận mới trong ngoại giao vac-xin Mỹ - Trung
Thu Hằng, RFI, 26/08/2021
Trong ngày đầu tiên thăm Việt Nam, 25/08/2021, tại Hà Nội, phó tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris tuyên bố ủng hộ việc nâng cấp quan hệ với Việt Nam, từ "đối tác toàn diện" lên "đối tác chiến lược" và đề nghị sự giúp đỡ của Mỹ trong một số lĩnh vực quan trọng, đặc biệt trước mắt là chống dịch Covid-19. Riêng về lĩnh vực này, có thể nói là Việt Nam đang trở thành một mặt trận mới trong chính sách ngoại giao vac-xin của hai cường quốc Mỹ - Trung.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris thăm Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương Việt Nam (NIHE), nơi nhận 270.000 liều vac-xin Pfizer vào sáng 26/08/2021, Hà Nội, Việt Nam. AP - Evelyn Hockstein
Cụ thể, theo thông cáo của Nhà Trắng ngày 25/08, Hoa Kỳ viện trợ thêm vac-xin ngừa Covid-19 cho Việt Nam, tăng hỗ trợ cho việc phân phối vac-xin và mở Văn phòng CDC khu vực Đông Nam Á ở Hà Nội để tăng cường hợp tác an ninh y tế. Điểm này nằm trong cam kết Mỹ "ở lại" lâu dài và củng cố hợp tác với các nước trong khu vực.
Thêm 1 triệu liều vac-xin, được giao ngay trong 24 giờ
Trong buổi làm việc với thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính sáng 25/08, phó tổng thống Kamala Harris thông báo Hoa Kỳ "tặng thêm 1 triệu liều vac-xin Pfizer cho Việt Nam" và các liều vac-xin này "sẽ đến trong vòng 24 tiếng". Thông báo này được bà nhấn mạnh trong phần đầu phát biểu là "có thể làm nên sự khác biệt" để khẳng định mối quan hệ song phương "đã đạt được nhiều tiến bộ trong những thập niên qua".
Khi tiếp bà Kamala Harris, chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cảm ơn Hoa Kỳ món quà "hết sức quý giá và đầy ý nghĩa" trong lúc Việt Nam đang gặp rất nhiều khó khăn chống đợt dịch nặng.
Với 1 triệu liều vac-xin được phó tổng thống Harris thông báo, Mỹ tiếp tục là nước tặng nhiều vac-xin nhất cho Việt Nam, tổng cộng 6 triệu liều, trong đó 5 triệu liều vac-xin Moderna được giao cho Việt Nam thành hai đợt, ngày 10 và 24/07, thông qua chương trình COVAX. Vac-xin Moderna được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt sử dụng khẩn cấp ngày 29/06.
Khoảng 10 ngày trước chuyến công du của phó tổng thống Hoa Kỳ, 90 tổng giám đốc doanh nghiệp Mỹ (Adidas, Coach, Gap, Hanesbrands, Nike, VF, Under Amour...) đã ký chung một bức thư đề nghị tổng thống Joe Biden đẩy nhanh viện trợ vac-xin cho Hà Nội. Trong thư, họ nhấn mạnh Việt Nam là một đối tác quan trọng trong chuỗi cung ứng của Mỹ và "sức khỏe của nền công nghiệp chúng ta phụ thuộc trực tiếp vào sức khỏe nền công nghiệp Việt Nam".
Có thể nói đây là một thành công trong chiến lược ngoại giao vac-xin được Việt Nam thúc đẩy : khai thác mọi nguồn, huy động mọi kênh để có được vac-xin. Thực vậy, trước khi 90 lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ gửi thư đến tổng thống Joe Biden, Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas) và Hiệp hội Da, giày và túi xách (Lefaso) Việt Nam đã họp ngày 10/08 với các lãnh đạo của các tập đoàn Mỹ về cách tìm thêm vac-xin và nối lại sản xuất.
Ngoài được viện trợ hay mua vac-xin từ Mỹ, Việt Nam cũng tìm đường tự chủ vac-xin, trong đó có hình thức chuyển giao công nghệ. Ngày 25/07, bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết một nhà máy sản xuất vac-xin theo công nghệ Mỹ đang được xây dựng, hoạt động sản xuất có thể bắt đầu từ quý I/2022. Truyền thông Việt Nam đưa tin là tập đoàn VinGroup đang đàm phán với Arturus Therapeutics Holding, ở San Diego, về việc sản xuất vac-xin công nghệ ARN thông tin. Tuy nhiên, hai tập đoàn này không trả lời đề nghị bình luận của Reuters.
Trước những đòn "tấn công" Mỹ trên mặt trận ngoại giao vac-xin, Trung Quốc đã vội "xuất chiêu" đánh phủ đầu đối thủ. Ngày 24/08, chỉ vài tiếng trước khi phó tổng thống Mỹ từ Singapore đến Hà Nội, thủ tướng Việt Nam đã phải tiếp đại sứ Trung Quốc Hùng Ba. Trong cuộc gặp không dự kiến trước này, ông Hùng Ba thông báo Bắc Kinh sẽ viện trợ thêm 2 triệu liều vac-xin giúp Việt Nam chống dịch.
Cũng trước chuyến công du của bà Harris vài ngày, bộ quốc phòng Trung Quốc đã tặng 200.000 liều vac-xin Vero-Cell của Sinopharm và 201.600 chiếc bơm kim tiêm loại dùng một lần cho bộ quốc phòng Việt Nam. Ngoài ra, phải kể đến lô 500.000 liều vac-xin đầu tiên được Bắc Kinh viện trợ trước đó cho Hà Nội với điều kiện là tiêm chủng cho công dân Trung Quốc, người Việt đi làm việc ở Trung Quốc và người dân ở biên giới.
Hỗ trợ kỹ thuật và chương trình về Covid-19
Nhưng không chỉ có vac-xin, Mỹ còn tiếp tục trợ giúp tài chính và hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam để phòng chống dịch Covid-19. Hoa Kỳ hỗ trợ thêm 23 triệu đô la giúp Việt Nam chống dịch, thông qua Đạo luật Kế hoạch Cứu hộ Hoa Kỳ (ARPA) và các nguồn hỗ trợ khẩn cấp khác. Như vậy, kể từ khi bắt đầu đại dịch, thông qua hai cơ quan Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Mỹ (CDC) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Washington đã viện trợ tổng cộng 44 triệu đô la cho Hà Nội.
Khoản hỗ trợ kinh phí gần đây nhất là 4,5 triệu đô la, được thông báo ngày 03/08. Vào tháng 09/2020, 100 chiếc máy trợ thở, trị giá 1,7 triệu đô la, nằm gói hỗ trợ 9,5 triệu đô la để chống dịch Covid-19, đã được USAID tặng Bộ Y tế Việt Nam.
Theo thông cáo của Nhà Trắng, những khoản hỗ trợ này nhằm "thúc đẩy việc tiếp cận công bằng và cung cấp vac-xin an toàn và hiệu quả, củng cố hệ thống y tế của Việt Nam để ứng phó với Covid-19 và xây dựng năng lực để phát hiện và giám sát Covid-19 và các mối đe dọa dịch bệnh trong tương lai". USAID cũng viện trợ cho Hội Chữ thập đỏ Việt Nam 1 triệu đô la để giảm tác động và ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 trong các cộng đồng dễ bị tổn thương.
Ngoài ra, theo dự kiến 77 tủ cấp đông âm sâu để bảo quản vac-xin theo công nghệ ARN thông tin (Moderna, Pfizer/BioNTech), được bộ trưởng quốc phòng Lloyd Austin hứa tặng trong chuyến công du vào tháng 07, sẽ về đến Việt Nam vào đầu tháng 09. Số quà này góp phần nâng cao đáng kể mạng lưới phân phối vac-xin của Việt Nam.
Cuối cùng, USAID cho biết sẽ xem xét viện trợ trong thời gian sớm nhất bồn chứa ô-xy, các loại bình đựng và thiết bị phụ trợ, theo đề nghị của bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long trong cuộc họp ngày 03/08.
Mở Văn phòng CDC khu vực Đông Nam Á ở Hà Nội
Văn phòng CDC khu vực Đông Nam Á ở Hà Nội là một dấu hiệu khác cho thấy Hoa Kỳ xem Việt Nam là một địa bàn quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19 tại khu vực. Chiều 25/08, cùng với phó thủ tướng Phạm Bình Minh và bộ trưởng Y tế Phạm Thanh Long, phó tổng thống Mỹ đã tham gia lễ khai trương trực tuyến Văn phòng Khu vực Đông Nam Á của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) tại Hà Nội, với sự tham dự của bộ trưởng Y tế các nước ASEAN và Papua New Guinea.
Việc lập Văn phòng CDC Đông Nam Á thể hiện ưu tiên cao của chính phủ Hoa Kỳ trong hợp tác với khu vực về y tế nói chung và kiểm soát dịch bệnh nói riêng, theo phó thủ tướng Phạm Bình Minh. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc hài lòng về việc CDC Hoa kỳ đặt văn phòng cho khu vực Đông Nam Á tại Hà Nội, góp phần giúp Việt Nam và các nước khác trong vùng trong việc phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe của người dân.
Nhà Trắng khẳng định "Văn phòng CDC sẽ thúc đẩy an ninh y tế toàn cầu bằng cách duy trì sự hiện diện bền vững trong khu vực, cho phép phản ứng nhanh chóng và hiệu quả đối với các mối đe dọa sức khỏe".
Việc thành lập Văn phòng CDC khu vực Đông Nam Á được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thông báo sau Hội nghị Ngoại trưởng Hoa Kỳ - ASEAN do Việt Nam chủ trì ngày 10/09/2020. Văn phòng CDC ở Hà Nội có thể có 64 nhân viên. Theo trang Nikkei, vào thời điểm đó, vai trò của CDC Đông Nam Á chưa được định hình cụ thể, nhưng cũng có thể nhắm đến Bắc Kinh, vì Trung Quốc là nơi khởi nguồn đại dịch Covid-19.
Cuối cùng, thông qua cơ quan Giảm thiểu Đe dọa Quốc phòng, Hoa Kỳ đã cung cấp hai Trung tâm Điều hành Khẩn cấp Y tế Công cộng Khu vực, hiện đang hoạt động 24/7 để thu thập và chia sẻ thông tin giám sát Covid -19 thông qua Bộ Y tế.
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 26/08/2021
************************
Phó tổng thống Mỹ đề cập đến nhân quyền tại Việt Nam
Thanh Hà, RFI, 26/08/2021
Trước khi kết thúc chuyến công du Việt Nam vào ngày 26/08/2021, bên cạnh những phát biểu rất được trông đợi về chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương, theo hãng tin AP, phó tổng thống Mỹ Kamala Harris đã đề cập đến vấn đề nhân quyền, nhưng tránh nêu bật quyền tự do ngôn luận, cho dù Việt Nam thường xuyên bị lên án chà đạp nhân quyền.
Nhà Trắng : "Chuyến công du của Phó Tổng thống thể hiện cam kết sâu sắc của Mỹ với Việt Nam" – VnEconomy
Trong cuộc hội thảo bàn tròn với đại diện các tổ chức xã hội dân sự tại Việt Nam, phó tổng thống Mỹ đã đặc biệt quan tâm đến quyền những người khuyết tật, quyền của những người chuyển đổi giới tính và mục tiêu bảo vệ môi trường. Bà Harris nhấn mạnh : "Những người chuyển đổi giới tính xứng đáng được đối xử bình đẳng, được bảo đảm chăm sóc về y tế một cách bình đẳng, đây là một vấn đề Mỹ đang phải đối mặt tương tự như ở Việt Nam".
Về tình trạng phụ nữ bị bạo hành, nữ phó tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ khẳng định "phụ nữ phải được bảo vệ trước những hành vi bạo hành về giới". Nhưng hãng tin AP lấy làm tiếc là nhân vật số hai trong chính quyền Biden đã tránh đề cập đến tự do ngôn luận, quyền tự do bày tỏ chính kiến ở Việt Nam.
Trong báo cáo tháng 12/2020, tổ chức Ân Xá Quốc Tế đã mạnh mẽ chỉ trích Việt Nam về các vụ bắt giữ tùy tiện và đàn áp các nhà đấu tranh nhân quyền. Theo Ân Xá Quốc Tế, 40% tù nhân chính kiến tại Việt Nam là những blogger sử dụng mạng xã hội để bày tỏ lập trường.
Hải quân Mỹ sẽ duy trì hiện diện mạnh mẽ tại Biển Đông
Bà Kamala Harris như vậy là đã kết thúc một tuần lễ công du hai nước Singapore và Việt Nam, nhằm tiếp tục khẳng định quyết tâm của Hoa Kỳ ngăn chận ảnh hưởng của Trung Quốc trong vùng Châu Á - Thái Bình Dương.
Phó tổng thống Hoa Kỳ đã có hàng loạt buổi làm việc với lãnh đạo Singapore và Việt Nam, đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, quốc phòng. Với Singapore, Washington tập trung nhiều vào thỏa thuận chống biến đổi khí hậu và chiến lược an ninh mạng. Với Việt Nam, trọng tâm được đặt vào các lĩnh vực kinh tế và y tế.
Nhưng đáng chú ý hơn cả là phát biểu của phó tổng thống Hoa Kỳ về Biển Đông. Báo tài chính Nhật Asia Nikkei nhắc lại trong cuộc trao đổi với chủ tịch Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hôm 25/08, bà Kamala Harris tuyên bố : "Hải quân Mỹ sẽ tiếp tục duy trì sự hiện mạnh mẽ tại Biển Đông và tiếp tục đương đầu trước những hành vi dọa nạt của Bắc Kinh, trước những đòi hỏi quá đáng trên biển" của Trung Quốc. Đồng thời Washington ủng hộ Việt Nam tăng cường khả năng bảo đảm an ninh biển.
Theo tin mới nhất, trong buổi họp báo chiều nay tại Hà Nội, phó tổng thống Hoa Kỳ nhắc lại Mỹ không cố tình gây ra xung đột, nhưng trên một số hồ sơ như Biển Đông, "chúng tôi phải tiếp tục lên tiếng" khi mà "Bắc Kinh vẫn có những hành vi đe dọa đến luật pháp quốc tế".
Thanh Hà
Nguồn : RFI, 26/08/2021
******************
Mỹ viện trợ thêm 1 triệu liều vac-xin ngừa Covid-19 cho Việt Nam
Thụy My, RFI, 25/08/2021
Trong ngày đầu tiên của chuyến thăm Việt Nam hôm 25/08/2021, phó tổng thống Mỹ Kamala Harris thông báo Hoa Kỳ viện trợ thêm 1 triệu liều vac-xin ngừa Covid-19 cho Việt Nam. Số vac-xin này sẽ được chuyển đến nơi trong vòng 24 giờ, nâng tổng số vac-xin Việt Nam được Mỹ tặng lên 6 triệu liều.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris đến dự lễ khai trương Văn phòng CDC khu vực Đông Nam Á, tại Hà Nội, Việt Nam, ngày 25/08/2021. Reuters - Evelyn Hockstein
Theo báo chí trong nước, phân nửa trong số 1 triệu liều này sẽ được đưa vào Sài Gòn, trong bối cảnh đại dịch đang hoành hành tại thủ đô kinh tế, nửa còn lại được đưa đến Hà Nội. Trước đó, lô hàng 3 triệu liều vac-xin Moderna của Hoa Kỳ thông qua cơ chế Covax cũng được Sài Gòn và Hà Nội mỗi nơi tiếp nhận phân nửa.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tuyên bố viện trợ vac-xin của Mỹ "hết sức quý giá và đầy ý nghĩa", trong lúc Việt Nam đang gặp rất nhiều khó khăn khi đối phó với đại dịch Covid. Theo Bộ Y tế Việt Nam, chỉ trong ngày hôm nay 25/08, đã có thêm 12.096 ca dương tính, trong đó riêng Sài Gòn chiếm 5.294 ca. Tổng số ca tử vong vì Covid-19 tại Việt Nam đến nay là 9.349 trường hợp, chủ yếu tại Sài Gòn, chiếm 2,5% số ca bị nhiễm, cao hơn 0,4% so với tỉ lệ trung bình trên thế giới.
Sau khi trao đổi với các viên chức Đông Nam Á về an toàn dịch tễ, bà Harris khai trương Văn phòng cơ quan phòng chống dịch bệnh (CDC) khu vực Đông Nam Á ở Hà Nội, là một trong bốn văn phòng khu vực của CDC trên thế giới. Các cơ quan chính phủ Mỹ, trong đó có CDC, cũng tặng thêm cho Việt Nam 23 triệu đô la để chống dịch, nâng tổng số viện trợ lên 44 triệu đô la, cộng thêm 77 tủ đông âm sâu để lưu trữ vac-xin.
Bloomberg nhận định, vac-xin là "vũ khí" hàng đầu trong cuộc "tấn công" ngoại giao của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á, khu vực chiếm 1/5 trong tổng số vac-xin viện trợ của Mỹ cho các nước trên thế giới. Chính quyền Biden muốn siết chặt quan hệ với các nước bị Trung Quốc coi là sân sau, với chuyến công du của bộ trưởng quốc phòng Lloyd Austin và nay là của phó tổng thống Harris, chỉ trong vòng vài tuần qua.
Ngoại giao vac-xin cũng là tính toán của Bắc Kinh. Hôm qua, Việt Nam cho biết Trung Quốc sẽ tặng 2 triệu liều vac-xin chống Covid-19. Tuy nhiên, người dân Việt Nam tỏ ra nghi ngại, tại Sài Gòn có những người đã bỏ về khi được thông báo sẽ được chích vac-xin Trung Quốc.
Bà Harris nói rằng Hoa Kỳ muốn nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên đối tác chiến lược. Tuy ngày càng lo ngại trước sự bành trướng của Bắc Kinh trên Biển Đông, nhưng cũng như các nước Đông Nam Á khác, Việt Nam muốn giữ cân bằng trong quan hệ với hai cường quốc. Hãng tin Bloomberg cho biết báo chí đã được mời ra ngoài phòng họp trước khi các viên chức Việt Nam phát biểu về vấn đề nâng cấp quan hệ ngoại giao.
Tại Hà Nội, phó tổng thống Mỹ đã đến đặt hoa tại đài kỷ niệm bên hồ Trúc Bạch, nơi phi cơ của thượng nghị sĩ John McCain bị bắn rơi lúc là phi công trong thời chiến tranh.
Chuyến thăm Việt Nam của bà Kamala Harris diễn ra trong bối cảnh Afghanistan nhanh chóng sụp đổ khi Mỹ rút quân, dẫn đến những so sánh với các hình ảnh lịch sử về cuộc di tản khỏi Sài Gòn năm 1975.
Chuyến bay từ Singapore sang Việt Nam tối qua đã bị hoãn lại hơn ba tiếng đồng hồ, do quan ngại về"một sự cố sức khỏe" ở Hà Nội. Đây là từ ngữ thường dùng để chỉ "hội chứng La Habana", khởi phát tại Cuba khi hàng loạt nhà ngoại giao và nhân viên tình báo Mỹ cảm thấy sức khỏe giảm sút, nghe những tiếng động lạ, đến nay vẫn không rõ nguyên nhân.
