Hà Sĩ Phu: "Tôi chỉ là người nhận thức được chân lý" (Tâm Don)
Chủ nghĩa cộng sản chẳng qua là một chế độ phong kiến độc tài biến
tướng, nên gieo vào mảnh đất phong kiến phương Đông mới đúng đất của nó,
để nó đâm rễ sâu rộng nên sẽ kéo dài hơn các nước Đông Âu. (Hà Sĩ Phu)
Cuốn sách Chia tay ý thức hệ
của Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tụ, tức Hà Sĩ Phu, được Tự do Xuất bản ấn hành
đang gây xôn xao cộng đồng mạng. Rất nhiều người quyết tâm lùng mua bằng
được cuốn sách có giá trị này. Và Việt Nam Thời Báo đã có cuộc chuyện
trò với nhà bất đồng chính kiến này xung quanh cuốn sách để đời của ông.
VNTB : Cuốn sách Chia tay ý thức hệ đối với ông, là một đứa con tinh thần hay là một sản phẩm trân quý ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Những
bài tôi viết ra đều là từ tim óc của mình mong góp chút nhận thức để
làm tốt xã hội, để trả ơn đất nước và cuộc đời đã nuôi dưỡng mình, nên
đương nhiên là những đứa con tinh thần của mình, còn mọi đánh giá là do
độc giả. Riêng cuốn "Chia tay ý thức hệ" vốn manh nha từ năm 2012 do
thiện ý của bạn đọc trong và ngoài nước. Lúc
ấy tôi có viết mấy lời gửi độc giả 2012, nhưng không hiểu sao sự việc
không thành, nay mới thấy tiếp tục và tôi vui biết đã có sách.
VNTB :
Ông viết ba tiểu luận : Dắt tay nhau đi dưới tấm biển chỉ đường của trí
tuệ, Đôi điều suy nghĩ của một công dân và Chia tay ý thức hệ trong
hoàn cảnh nào ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Hoàn
cảnh ư, có hơi phức tạp một chút. Tôi là người làm khoa học tự nhiên,
ngành sinh học, chuyển từ Viện Khoa học Việt Nam ở Hà Nội vào Đà Lạt
định nuôi cấy mô vài cây thuốc quý.
Một
hôm ngồi nghe tuyên giáo báo cáo thời sự ở Đà Lạt (1988), chị tiến sĩ
kiến trúc Đặng Việt Nga, con cụ Trường Chinh, bảo tôi : Một vài điều anh
thường nói chuyện với bạn bè gần gũi khiến tôi cắt nghĩa được nhiều vấn
đề, hôm nào anh hệ thống lại nói với bạn bè cho vui. Thế là sau đó có
một cuộc chuyện trò tại nhà tôi, tôi vẽ một biểu đồ, như một cuộc thuyết
trình sinh học, chứng minh nếu xuất phát từ đấu tranh giai cấp và
chuyên chính vô sản thì không đến được cái đích tốt đẹp mong muốn, nửa
đường sẽ tắc, sẽ ngụy biện, sẽ phải theo thế giới về kinh tế nhưng sẽ
đổi mới giả về chính trị và tư tưởng…
Nghe
xong mọi người đồng tình lắm và bảo tôi phải viết thành bài nghiêm
chỉnh gửi ngay cho các cơ quan lý luận và báo chí. Thế là với chiếc máy
chữ cọc cạch (1988 làm gì có vi tính và Internet), không có một cuốn
sách nào, trong đầu có thế nào viết ra thế ấy. Ai ngờ 10 trang đánh máy
ấy gây chuyện to : Hội nhà văn Việt Nam và Tạp chí Sông Hương và một số
nhà văn thì nhiệt liệt hưởng ứng, ủy viên bộ chính trị Đào Duy Tùng thì
vác bài ấy đi phê phán khắp nơi, các báo chí chính thống của đảng cộng
sản liên tiếp viết hơn 30 bài phê phán (huy động cả triết gia Trần Đức
Thảo).
Bài
lan ra hải ngoại thì tạo ra làn sóng khen ngợi, tán dương, tự nhiên Hà
Sĩ Phu thành nhân vật chính trị mà từ thuở bé đến giờ có biết chính trị
là cái gì ?
Chỉ
định viết một bài ấy thôi, nhưng thấy bị phê phán buộc phải viết thêm
hai bài sau để giải thích, để thành một hệ thống mạch lạc cho có đầu có
đuôi.
VNTB : Điều gì ông tâm đắc nhất trong cuốn sách Chia tay ý thức hệ ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Chọn ra cái gì tâm đắc nhất thì cũng khó. Nhưng cứ tạm ghi nhận thì có thể kể ra mấy điểm sau đây :
-
Trước hết vạch được cái sai lầm lớn nhất của cái gọi là "hòn đá tảng"
để thiết kế toàn bộ chủ thuyết cộng sản là việc lấy đấu tranh giai cấp
làm động lực của tiến hóa và dùng giải pháp chuyên chính vô sản để giải
quyết bất công. Tôi nêu được vai trò Tiền phong của Trí tuệ và sự tự do
cạnh tranh Trí tuệ chính là động lực Tiến hóa.
-
Chủ nghĩa cộng sản chẳng qua là một chế độ phong kiến độc tài biến
tướng, nên gieo vào mảnh đất phong kiến phương Đông mới đúng đất của nó,
để nó đâm rễ sâu rộng nên sẽ kéo dài hơn các nước Đông Âu.
-
Nêu được tính chất tạm thời của chủ nghĩa thực dân, tất yếu sẽ hết khi
nhân loại đi lên, nên nóng vội đánh chủ nghĩa thực dân bằng mọi giá (kể
cả cái giá gây tác hại về sau) là dại dột. Điều này về sau đọc Phan Châu
Trinh tôi mới biết cụ Phan đã nói như thế rồi.
-
Ngay 30 năm trước tôi đã dự đoán "người ta" sẽ mắc kẹt giữa chủ nghĩa
với thực tế nên nhất định sẽ ứng xử bằng cách dối trá và ngụy biện, ngụy
trang…
VNTB :
Nhiều ý kiến của ông trong ba tiểu luận nói trên vào thời điểm 25-30
năm trước là táo bạo và mạnh mẽ nhưng ở thời điểm hiện nay nó không có
gì mới mẻ nếu không nói là ấu trĩ, nhưng tại sao khi quyết định xuất bản
thành sách Chia tay ý thức hệ ông không bổ sung và chỉnh sửa ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Tất cả những bài viết và trả lời phỏng vấn của tôi có thể gom thành 3 cụm :
- Ba bài lý luận cơ bản (từ 1988 đến 1995)
-
Hơn 200 bài sau đó (từ 1997 đến nay), để đáp ứng những tình hình thực
tế, thời sự của xã hội Việt Nam, nhất là nạn cướp đất, đàn áp dân quyền
và nguy cơ Bắc thuộc.
- Những bài có tính văn học như văn xuôi, thơ và câu đối.
Cuốn
Chia tay ý thức hệ chỉ là "cụm" bài thứ nhất, chỉ về nhận thức cơ bản,
chứng minh lý thuyết Mác-Lê là những ảo tưởng phi khoa học và tai hại,
lại viết từ 30 năm trước, khi chưa có phong trào dân chủ như hiện nay,
thì đương nhiên chưa có tính thời sự nóng bỏng và về nhận thức cũng chưa
chín muồi như hiện nay. Sự cập nhật về nhận thức và thời sự như VNTB đề
cập xin dành cho 200 bài viết bổ sung về sau, chắc phải thành một tập
riêng, nên chưa có mặt trong tập Chia tay ý thức hệ này. Tôi chỉ đề nghị
quý vị có hảo tâm in sách thì bổ sung thêm 1 hoặc 2 bài mới trong con
số 200 bài mới đó như một sự báo trước mà thôi. Vì tôn trọng tính chất
lịch sử của ba bài chính luận ấy nên tôi muốn giữ nguyên văn, không
chỉnh sửa gì.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu (Đà Lạt) - Ảnh minh họa
VNTB :
Vào thời điểm 1988-1995, ông có nghiên cứu tài liệu, sách vở nào để
phản bác chủ nghĩa Marx-Lenin ? Hay sự phản bác của ông chỉ dựa vào nhận
thức của ông ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Tìm
ra chân lý thì rất khó, nhưng khi đã tìm được chân lý thì có thể diễn
đạt theo kiểu bác học, kinh viện, nhưng cũng có thể diễn đạt một cách
phổ thông, ai cũng hiểu được vì chân lý chính là thực tiễn của đời sống
không có gì xa lạ (việc phát hiện thuyết Nhật tâm để thay thuyết Địa tâm
là một ví dụ). Tôi không dám nhận mình là phát hiện ra chân lý mà chỉ
là nhận thức được chân lý, đối chiếu lý luận Mác-Lê với những quy luật
sinh học, và tìm cách diễn đạt thôi. Tôi chọn cách diễn đạt thứ hai, phổ
thông, ai nghe cũng hiểu được, nhân dân cần cái đó. Chính cơ quan An
ninh, những khi hỏi cung tôi, họ cũng bảo "bài viết của ông nguy hiểm vì
quá dễ hiểu, không cần sách vở gì cũng hiểu được". Tất nhiên khi gặp
điều gì cần "check" lại thêm cho chắc thì tôi phải tìm sách để duyệt lại
xem cho kỹ lưỡng, nhưng đọc để cho mình, thành nhận thức của mình rồi
tôi mới viết ra, chỉ khi thật cần thiết tôi mới dẫn sách.
VNTB : Có khá nhiều người đã gọi ông là nhà tư tưởng. Ông có nhận mình là nhà tư tưởng không ? Tại sao ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Tôi
nhận thức thế nào, viết ra thế đó. Tôi biết cũng có lúc tôi được gọi là
nhà văn hóa, nhà tư tưởng, là thức giả-học giả gì đó…Tôi cảm ơn nhưng
không dám nhận bất cứ danh hiệu gì, có danh chỉ thêm phiền thêm khổ. Tôi
chỉ là một anh làm khoa học tự nhiên, nhìn quê hương mình đang tơi bời
và tương lai bất trắc mà phải dâng xã hội chút nhận thức của mình như sự
đền đáp phần nào công ơn của đất nước, của cuộc đời đã tạo sinh ra mình
và cho mình tọa hưởng bao nhiêu thành quả quá vĩ đại, chết mà không trả
ơn thì là thằng ăn quịt. Vậy thôi.
Ngay
cái bút danh Hà Sĩ Phu cũng không phải tôi tự xưng là Sĩ Phu Bắc Hà.
Chữ Hà khi là họ Hà thì có nghĩa nghi vấn như một dấu hỏi Sĩ Phu là ai,
là thế nào, có Sĩ Phu không ?
VNTB : Ông có dự đoán rằng, vào thời điểm nào đó, chính quyền Việt Nam sẽ nói lời Chia tay ý thức hệ với chủ nghĩa cộng sản không ?
Nguyễn Xuân Tụ - Hà Sĩ Phu : Quy
luật của sự nhận lỗi xưa nay là : Trước một lỗi lầm nếu nhận sớm ngay
từ đầu thì rất đơn giản, nhưng đã chọn con đường ngụy biện, dối trá để
chống lại lẽ phải thì cứ phải sinh ra sự dối trá sau để củng cố sự dối
trá trước, lúc đầu còn châm chước được sau càng ngày càng cãi chầy cãi
cối, cứ thế ngày càng rúc sâu thêm vào con đường cụt, càng khó quay ra.
Tôi
có kinh nghiệm : Khi tình hình đã đủ chín để không thể cãi được nữa thì
ta để kẻ có lỗi được tự thân tìm cách nhận lỗi một cách nào đó gián
tiếp, nhận lỗi mà không quá mất mặt. Chứ lúc ấy mà còn tiếp tục dồn nó
vào đường cùng thì nó phát khùng : "Ông vô lý thế đấy, mày làm đ… gì
được ông" thì có phải dở không, chẳng có lợi gì. Còn như kẻ có lỗi không
tự biết lỗi mà còn dùng vũ lực hại ta thì lúc ấy đâu còn là chuyện đối
thoại, tranh cãi nữa ?
Nhưng
thực ra điều này mới quan trọng : thằng thầy, thằng chủ nợ, thằng bạn
vàng 16 chữ có cho phép nó giã từ đường cũ hay không, con đường Ý THỨC
HỆ tai hại đã dẫn lối cho con sói Bắc phương đặt cả 4 chân vào ngôi nhà
Việt Nam yêu dấu của chúng ta mà tổ tiên ta đã chống chọi cả 1000 năm vô
cùng tài giỏi ?
Phải "Chia tay ý thức hệ" bởi cứ nghĩ đến công lao tổ tiên mà nay bị tan hoang là không cầm được nước mắt.
VNTB : Chân thành cám ơn ông !