Miến Điện vỡ mộng sau hai năm Aung San Suu Kyi cầm quyền (Minh Anh)
Sự thất bại của bà Aung San Suu Kyi một lần nữa nhắc cho người VN chúng ta một bài học quan trọng: Một đảng chính trị phải có một Dự Án Chính Trị trước khi lên cầm quyền. Bà Suu Kyi đã không có bất kỳ một dự án chính trị nào và nhất là đã không tiên liệu được vấn đề hóc búa và quan trọng với mọi quốc gia đó là vấn đề Hòa Giải và Hòa Hợp dân tộc. THDCĐN đã có giải pháp cho tất cả vấn đề cần giải quyết cho VN trong tương lai.
Nhà báo kị kết án tù vì điều tra sự thật ; hơn
700.000 người Rohingya phải sống tị nạn nơi đất khách quê người để
tránh các đợt trấn áp đẫm máu của quân đội… Trước những tấn thảm kịch,
lãnh đạo Miến Điện, bà Aung San Suu Kyi vẫn giữ thái độ im lặng lạnh
lùng. Với giới quan sát, cuộc cách mạng « Mùa xuân Miến Điện » đấu tranh vì dân chủ đã lụi tàn.
Thắng
lợi bầu cử ngày 08/11/2015 đã cho phép bà Aung San Suu Kyi cùng với
đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ LNP vào tháng Ba năm 2016, chính thức
bước vào nghị trường, cùng lãnh đạo đất nước với giới quân nhân. Thế
giới ca tụng « một thời kỳ dân chủ mới » cho đất nước Miến Điện sau nhiều thập niên dưới chế độ quân sự độc tài hà khắc.
Thế
nhưng, hai năm sau, giải Nobel Hòa Bình năm 1991 đã khiến giới đấu
tranh dân chủ và cộng đồng quốc tế thất vọng. Họ cho rằng bà đã phản bội
niềm tin của những ai đã từng ủng hộ bà. Lãnh đạo Miến Điện phủ nhận
bản báo cáo của Liên Hiệp Quốc, tố cáo quân đội Miến Điện phạm tội ác « diệt chủng »
nhắm vào sắc dân thiểu số Rohingya theo Hồi Giáo, bất chấp các bằng
chứng về các hành động hãm hiếp và giết người do giới báo chí và các tổ
chức phi chính phủ thu thập.
Bà « im hơi lặng tiếng » trước
bản án 7 năm tù dành cho hai nhà báo Miến Điện làm việc cho hãng tin
Reuters. Tội của hai người này là đã dám điều tra các hành vi thảm sát
người Rohingya của quân đội ở miền Tây Miến Điện.
Điều trớ trêu
bà đã từng là một nhà bất đồng chính kiến, từng trải qua nhiều năm bị
quản thúc tại gia dưới thời chế độ độc tài quân sự. Bà cũng từng kêu gọi
đấu tranh cho tự do ngôn luận và dân chủ. Hình ảnh của bà được thế giới
ngưỡng mộ, ví bà như là một Đạt Lai Lạt Ma, một Nelson Mandela hay như
là một Martin Luther King của Miến Điện.
Ngày nay, bà bị lên án là « phát ngôn viên cho quân đội Miến Điện ». Bà bị chỉ trích bóp nghẹt tự do ngôn luận khi lên án hai nhà báo trên là những « kẻ phản bội », tố cáo truyền thông phương Tây « bóp méo thông tin », những cơ quan đã từng bảo vệ bà trước các hành động trấn áp, sách nhiễu bà của chính quyền quân sự.
Theo
giới quan sát, bản án 7 năm tù cho hai nhà báo trên là một đòn cảnh cáo
mà quân đội và đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ LND, dành cho cả giới
báo chí. Đó sẽ là một bất hạnh cho những ai muốn điều tra về các hành
động của quân đội tại bang Rakhine. Mọi chỉ trích nhắm vào quân đội hay
một bài phát biểu chính thức nào đều bị xem như là một cuộc tấn công
chống lại lợi ích quốc gia.
Trước thái độ này của bà Aung San Suu
Kyi, một cựu tù nhân chính trị, ông Khin Zaw Win, đã có những nhận xét
nặng nề về lãnh đạo Miến Điện khi trả lời phỏng vấn báo Le Figaro: « Thế giới giờ mới khám phá bộ mặt thật của Aung San Suu Kyi : một nhà lãnh đạo chuyên chế, tự phụ và thích cho mình là trung tâm ». Báo chí phương Tây cũng không kiệm lời khi cho rằng « thái độ im lặng tội lỗi của bà » (Le Figaro) đã làm « sụp đổ huyền thoại Aung San Suu Kyi » (La Croix).
Nhìn
lại hai năm cầm quyền của bà Aung San Suu Kyi và một năm tấn thảm kịch
Rohingya xảy ra, ông Guillaume Pajot, phóng viên độc lập, chuyên nghiên
cứu về Miến Điện, khi trả lời ban tiếng Pháp đài Phát thanh Quốc tế Pháp
RFI, cho rằng chính sự ham muốn quyền lực đã làm mờ mắt bà Aung San Suu
Kyi, bất chấp quyền hạn rất hạn chế trong nhiều hồ sơ lớn, nhất là
trong vấn đề người Rohingya.
« Tôi nghĩ là giờ đây, chúng ta
có thể đánh giá được cái giá mà bà Aung San Suu Kyi phải trả để lên nắm
quyền một cách đơn giản nhất. Ngay từ năm 2010, bà đã nhiều lần nhắc lại
rằng tôi không phải là một nhà tranh đấu cho nhân quyền. Tôi là một
chính trị gia, hoạt động vì mục đích chính trị.
Năm nay,
Aung San Suu Kyi 73 tuổi và điều mà bà đạt được vào lúc cuối đời là lên
nắm quyền. Để làm được việc này, thì cần phải có những nhượng bộ, từ bỏ.
Và sự im lặng của bà là một nhượng bộ, để có thể tham gia hệ thống
chính trị Miến Điện, một hệ thống do quân đội hoàn toàn kiểm soát. Hay
nói đúng hơn là để có được một phần quyền lực, Aung San Suu Kyi đã phải
có những nhượng bộ to lớn và từ bỏ rất nhiều lý tưởng của mình trong quá
khứ ».
RFI : Như vậy theo ông, quyền lực của bà Aung San Suu Kyi là cực kỳ hạn chế ở Miến Điện ?
«
Hiện nay, chính phủ của bà Aung San Suu Kyi có quyền lực rất hạn chế.
Tại Quốc Hội, 25% số ghế được dành cho quân đội, không cần thông qua bầu
cử và nhóm dân biểu này có quyền phủ quyết. Ba bộ rất quan trọng là Nội
Vụ, Biên Giới và Tư Pháp nằm trong tay quân đội.
Ngoài ra,
khả năng hành động của Aung San Suu Kyi cũng rất hạn chế. Tại bang
Rakhine, đã xẩy ra các vụ trấn áp, sách nhiễu nhắm vào người Hồi Giáo
Rohingya, tình trạng này cũng diễn ra ở các vùng khác tại Miến Điện.
Quân đội muốn làm gì thì làm và không có trách nhiệm phải báo cáo với bà
Aung San Suu Kyi ».
RFI : Dù là quyền lực hạn chế, nhưng phải chăng với bà điều đó mang một hình ảnh rất quan trọng ?
« Bà
Aung San Suu Kyi chỉ có quyền lực mang tính biểu tượng. Tuy vậy, bà vẫn
có thể lên tiếng, nhưng bà đã không làm. Bà có thể bày tỏ sự cảm thông
với hoàn cảnh của người Hồi Giáo Rohingya hiện đang phải tị nạn ở bên
kia biên giới, tại Bangladesh. Thế nhưng, bà cũng không làm và giữ im
lặng. Aung San Suu Kyi tuy chỉ có quyền lực biểu tượng, nhưng bà cũng có
những ánh hào quang, uy tín, bà có thể nói vài câu để giải tỏa tình
trạng bế tắc hiện nay.
Aung San Suu Kyi dường như cũng hòa
nhịp cùng công luận. Có tới 90% dân Miến Điện cho rằng người Rohingya là
dân nhập cư bất hợp pháp, từ Bangladesh chạy sang. Do vậy, họ phải quay
lại Bangladesh. Aung San Suu Kyi dường như cũng có cùng quan điểm dân
tộc chủ nghĩa cực đoan này ».
RFI : Người ta cũng thấy bà
Aung San Suu Kyi không phát biểu gì về các hoạt động của phe Phật Giáo
cực đoan, hiện đang lan rộng tại Miến Điện. Liệu đó cũng là do áp lực
của quân đội ?
« Miến Điện là quốc gia có đa số là phật tử -
90% theo đạo Phật. Sắc tộc chiếm đa số là Bamar - Aung San Suu Kyi
thuộc sắc tộc này - gần như thống trị chính trường Miến Điện từ khá lâu.
Aung San Suu Kyi không có lợi ích gì khi quay lại thọc gậy bánh xe vào
cỗ máy đã đưa bà lên nắm quyền. Nếu muốn làm một việc gì đó, bà phải
chấp nhận các điều kiện do quân đội áp đặt và tuân thủ « luật chơi ».
Trò chơi này có thể đi rất xa. Ngày nay người ta mới phát hiện ra trò
chơi này và Aung San Suu Kyi phải trả giá đắt. »
RFI : Bà
Aung San Suu Kyi đã từng đề nghị cố tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Kofi
Annan chủ trì một ủy ban nhằm tìm kiếm một giải pháp cho vấn đề người
Rohingya, một năm trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng. Tại sao những báo
cáo đó chưa bao giờ được đưa ra thực hiện cụ thể ?
« Không,
không hẳn là như vậy. Aung San Suu Kyi đã đề nghị Kofi Annan lãnh đạo
một tiểu ban quốc tế mà bà cho thành lập cách nay hai năm, để tìm ra các
giải pháp cho tình hình tại bang Rakhine như vãn hồi hòa bình, các cộng
đồng chung sống hòa thuận và phát triển kinh tế.
Rakhine
đứng hàng thứ hai trong số các bang nghèo khó nhất Miến Điện. Bang này
sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp, rất ít phát triển, khó tiếp cận được
các dịch vụ y tế, giáo dục. Do vậy, ông Kofi Annan có nhiệm vụ đưa ra
các đề xuất.
Ngày 24/08/2017, Kofi Annan đã đưa ra các đề
xuất. Ngày hôm sau, mọi người đều biết chuyện gì đã xẩy ra : Các nhóm có
vũ trang tự nhận là bảo vệ quyền của người Rohingya đã tấn công các
trạm kiểm soát biên giới và quân đội đã tiến hành trấn áp đẫm máu. Từ
đó, báo cáo của tiểu ban Kofi Annan bị chôn vùi.
Sau đó,
Miến Điện lại cho thành lập một tiểu ban thứ hai. Tiểu ban này đã đưa ra
báo cáo hồi mùa xuân 2018 và cho đến lúc này, báo cáo đó không hề tạo
ra được một sự thay đổi nào.
Đầu tháng 07/2018, dưới áp lực
của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Liên Hiệp Quốc, Aung San Suu Kyi nói
là sẽ lập một tiểu ban quốc tế, rằng Miến Điện sẽ xem xét tình hình và
tìm ra giải pháp. Dường như đây chỉ là một giải pháp để kéo dài thời
gian ».
RFI : Thế nhưng, vãn hồi hòa bình từng là một
trong số các cam kết của bà Aung San Suu Kyi trước khi bước lên cầm
quyền. Vậy phải chăng Miến Điện ngày nay không mấy yên ổn hơn lúc trước,
bởi vì có nhiều sắc tộc cũng đang bị quân đội trấn áp ?
« Đúng
như vậy. Miến Điện là một quốc gia bị chia rẽ kể từ khi giành được độc
lập, chính quyền trung ương luôn luôn đấu tranh với các sắc tộc thiểu
số. Aung San Suu Kyi đã coi việc vãn hồi hòa bình giữa các dân tộc là lá
chủ bài hàng đầu, một giấc mơ lâu đời kể từ khi đất nước được độc lập.
Mục tiêu này trở nên rất xa vời. Chưa bao giờ, tình hình tại bang
Rakhine lại tồi tệ đến như vậy.
Năm 2017, khoảng 700 nghìn
đã phải chạy đi lánh nạn. Ở phía bắc, sắc tộc Kachin, theo đạo Cơ Đốc,
vẫn đang chống lại chính quyền trung ương. Rồi các sắc tộc Shan, Karen…
Có rất nhiều vấn đề nghiêm trọng trong quan hệ giữa chính quyền trung
ương và các sắc tộc, các cộng đồng tôn giáo khác.
Hiện nay,
triển vọng hòa bình rất xa vời và đây là một thách thức to lớn. Người
ta tự hỏi tại sao Aung San Suu Kyi lại đề ra mục tiêu này vào thời điểm
đắc cử và lên nắm quyền. Bởi vì ngay từ đầu, người ta thấy rõ là mục
tiêu này rất khó được thực hiện, một lĩnh vực khó thu được các kết quả ».
RFI