Hoảng sợ vốn Nhân dân tệ: Đồng loạt từ chối, huỷ dự án Trung Quốc (VNN)
Cả thế giới đã nhận ra nguy cơ đến từ đồng vốn Nhân dân tệ của TQ. VN cũng bắt đầu nhận ra điều đó? Tuy nhiên các nước khác có thể hủy bỏ các dự án thua thiệt với TQ còn VN thì không vì VN đã phụ thuộc quá sâu vào TQ. Tham nhũng ở VN đã hết thuốc chữa. Ban lãnh đạo ĐCSVN đã tê liệt nên không thể lấy được bất cứ quyết định gì nữa.
Dồn dập dự án tỷ USD
Trung
Quốc dồn dập thắng thầu các công trình tỷ USD ở khắp châu Á và cả thế
giới, nhưng hàng loạt dự án tỷ USD đã và đang bị hủy bỏ. Nhiều quốc gia
đã nhận thấy sự dễ dãi trong đàm phán nguồn vốn Nhân dân tệ và chi phí
không hề rẻ như giá bỏ thầu.
Nhiều dự án giao thông
lớn do doanh nghiệp Trung Quốc triển khai tưởng chừng bất khả chiến bại,
nhưng bị nghi ngờ vướng vào những vụ bê bối tham nhũng, chậm trễ, tài
chính không minh bạch và rắc rối về điều khoản vay nợ.
Sau
chuyến thăm Trung Quốc hồi tháng 8, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad
đã có xác nhận về việc hủy 3 dự án trị giá 22 tỷ USD giữa Malaysia và
Trung Quốc, gồm một dự án đường sắt dài 688km nối bờ biển phía đông của
Malaysia với miền nam Thái Lan và Kuala Lumpur (ECRL) và 2 dự án đường
ống dẫn khí đốt.
Riêng dự án ECRL trị giá 20 tỷ USD, được Malaysia Rail Link ký với Công ty xây dựng giao thông vận tải Trung Quốc, có nguồn vốn vay chủ
yếu từ Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc. Hai dự án còn lại, phần lớn
chi phí đã được thành toán cho nhà thầu nước này nhưng mới có 13% công
việc được hoàn thiện.
Đây đều là những dự án lớn về cơ
sở hạ tầng ký kết năm 2016 dưới thời cựu Thủ tướng Najib Razak. Song,
nhiều ý kiến cho rằng, các dự án này thiếu minh bạch và có những điều
khoản không có lợi cho Malaysia, như vấn đề lãi suất vay; hay những thỏa
thuận mà ông Mahathir từng cho rằng “không công bằng”.
Trước
đó, hồi đầu tháng 7, Malaysia Rail Link đã thông báo ngừng thi công
công trình vì nhiều nguyên nhân, trong đó có lý do “lợi ích quốc gia."
Dự án vay tiền Trung Quốc nên buộc phải thuê nhà thầu xây dựng từ Bắc
Kinh và chi phí đội lên cao hơn gần 50% so với ước tính của chính phủ
Malaysia trước đó.
ECRL khởi công tháng 8/2017 và được
xem là một trong những hạng mục quan trọng trong Kế hoạch “Một vành
đai, một con đường” của Trung Quốc, nhằm thiết lập “Con đường Tơ lụa”
hiện đại, kết nối hành lang trên bộ tại Đông Nam Á, Pakistan và Trung Á.
Theo SCMP, hồi
cuối 2017, Pakistan cũng bất ngờ hủy dự án xây dựng đập thủy điện
Diamer-Bhasha trị giá 14 tỷ USD với Trung Quốc để tránh những điều kiện
ngặt nghèo, đi ngược lại lợi ích của nước này. Pakistan sau đó tự bỏ ra
toàn bộ chi phí để thực hiện dự án.
Các điều kiện mà
Trung Quốc, bên cung cấp tài chính cho dự án, đưa ra bao gồm việc nước
này sẽ có quyền sở hữu đập Diamer-Bhasha, chi phí vận hành và bảo trì
con đập và yêu cầu được quyền xây dựng một con đập khác tại Pakistan
trong tương lai.
Chỉ
vài ngày trước, Nepal cũng tuyên bố hủy dự án thủy điện Budhi Gandaki
trị giá 2,5 tỷ USD, một dự án được chỉ định thầu cho một công ty thuộc
sở hữu nhà nước của Trung Quốc.
Nỗi sợ tiền Trung Quốc
Cả
hai con đập Diamer-Bhasha và Budhi Gandaki đều là những mắt xích quan
trọng trong Sáng kiến “Một vành đai và Một con đường” của Trung Quốc. Và
nó còn phức tạp và nhạy cảm hơn bởi liên quan tới môi trường, cuộc sống
của người dân ở cả thượng và hạ lưu.
Trước đó, trong năm 2016, nhiều quốc gia khác cũng đồng loạt hủy bỏ dự án hợp tác với Trung Quốc.
Cụ thể, Bangladesh hủy bỏ dự án cảng nước sâu Sonadia do Trung Quốc
đề xuất với lý do thiếu tính khả thi thương mại, nhưng lại để Nhật Bản
phát triển cảng Matarbari cách đó chỉ 25 km.
Thái Lan hủy bỏ một dự án đường sắt 870km ký với Trung Quốc do bất đồng về vấn đề tài chính, rồi quyết định tự đầu tư.
Indonesia cũng yêu cầu các nhà đầu tư Trung Quốc tạm dừng một dự án đường sắt vì không đủ giấy tờ.
Gần
đây, Philippines cũng hủy dự án sòng bạc 1,5 tỷ USD vốn từ Trung Quốc
chỉ vài phút sau lễ động thổ, vì cho rằng khoản tiền thuê không hợp lý
khiến Manila gặp bất lợi.
Trên thế giới, tình trạng
tương tự cũng xảy ra. Năm 2014, Mexico chấp nhận đền 1,3 tỷ USD cho
Trung Quốc để hủy hợp đồng thi công đường sắt cao tốc đầu tiên. Mỹ hủy
hợp đồng xây dựng đường sắt cao tốc xuyên Mỹ 12 tỷ USD vì không tin
tưởng chất lượng "Made in China". Anh ngừng phê chuẩn dự án xây dựng nhà
máy điện hạt nhân Hinkley Point do lo ngại về vấn đề an ninh quốc gia
khi dự án có nguồn đầu tư từ Trung Quốc.
Nhiều dự án
liên quan tới Sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” đã và đang gây lo
ngại trong công chúng tại khu vực châu Á. Người dân lo trở thành con nợ
của Trung Quốc, lo về chất lượng cũng như giá thành và các điều khoản
kéo nhà thầu Trung Quốc sang thi công,...
Sri Lanka là nước sớm phải trả giá cho các dự án liên
quan đến Trung Quốc. Năm 2017, chính phủ Sri Lanka khi buộc phải giao
một cảng của Trung Quốc xây dựng tại Sri Lanka cho người Trung Quốc sau
khi không thể trả được nợ.
Pakistan đang phải đối mặt với một
cuộc khủng hoảng nợ toàn diện. IMF cảnh báo Pakistan rằng họ không đủ
khả năng hoàn trả các khoản nợ Trung Quốc, giống như trường hợp
Montenegro, với nợ nước ngoài hơn 80% GDP và một loạt các dự án dở dang
không có tiền hoàn thiện.
Trong khi đó, tại Lào, tuyến
đường sắt xuyên quốc gia này do Trung Quốc xây dựng và có giá trị bằng
một nửa GDP Lào. Khoản nợ Trung Quốc của cả Lào và Campuchia được đánh
giá là rất lớn.
Gần đây, một số nước đẩy mạnh hợp tác
với Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ, tìm kiếm nguồn vốn từ các quốc gia này để tạo
sự cân bằng trong khu vực. Tuy nhiên, về dài hạn, kế hoạch “Một vành
đai Một con đường” dự báo tiếp tục được đẩy mạnh trong bối cảnh các nước
nghèo tại châu Á vẫn đang cần tiền, nhu cầu đầu tư vào cơ sở hạ tầng
lên tới hàng chục ngàn tỷ USD.
Tại Nepal, mặc dù dự án
thủy điện tỷ USD bị hủy bỏ nhưng phe đối lập tại nước này cho biết họ
sẽ giao lại dự án cho phía Trung Quốc nếu giành chiến thắng trong cuộc
bầu cử bắt đầu hôm 26/11.
Gần đây, nước Mỹ của ông Donald Trump
công bố kế hoạch "Tầm nhìn Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương" với cam kết
đầu tư 113 triệu USD ở khu vực này. Tuy nhiên, con số đó quá bé so với
Sáng kiến của Trung Quốc.
M. Hà