‘Nếu không đủ chứng cứ buộc tội, phải tuyên vô tội’ (PLO)
Hơn nữa, cơ quan kiểm lâm đã xác
định không còn rừng vào tháng 3-2015 nhưng hai cấp tòa lại kết tội các
bị cáo hủy hoại rừng cả vào tháng 4-2015 là hoàn toàn thiếu căn cứ.
LS-TS NGUYỄN THỊ KIM VINH, cựu thẩm phán TAND Tối cao.
Với kinh nghiệm 31 năm công tác trong ngành tư pháp, trong đó có 11 năm
là thẩm phán TAND Tối cao làm công tác xét xử, với tư cách là luật sư
(LS) bào chữa miễn phí cho các bị cáo, tôi đánh giá chứng cứ buộc tội
trong hồ sơ rất yếu, chỉ có thể xử phạt hành chính chứ chưa đủ căn cứ để
xử lý hình sự các bị cáo.
Vụ các cựu chiến binh bị kết án hủy hoại rừng này có hàng loạt sai sót và những điểm bất thường:
Trước hết là các sai sót về thủ tục
tố tụng ở CQĐT như đặt câu hỏi dụ cung, bản ảnh không có trong hồ sơ
nhưng sau khi bị hủy án điều tra lại thì lại có trong hồ sơ. Phía CQĐT,
VKS giải thích là chụp rồi nhưng… bỏ quên, như vậy dẫn đến sự nghi ngờ
là CQĐT tạo dựng chứng cứ. Kết luận giám định có dấu hiệu không khách
quan bởi do cùng một người thực hiện, từ biên bản xác minh hiện trường
đến kết luận giám định.
Cạnh đó, theo luật định là phải có
hồ sơ quản lý rừng để xác định hiện trạng rừng thời điểm các bị cáo thực
hiện hành vi nhưng trong hồ sơ lại hoàn toàn không có. Trong khi đó,
lúc chúng tôi đi thực nghiệm tình trạng rừng thì thấy xung quanh người
dân đã trồng cà phê và hồ tiêu hết rồi.
Ngoài ra, những nhân chứng khai bất
lợi cho các bị cáo cùng điều tra viên, giám định viên, nguyên đơn dân sự
lại không có mặt tại phiên tòa nên chúng tôi không thể làm rõ được
những vấn đề bất nhất trong hồ sơ.
Hơn nữa, cơ quan kiểm lâm đã xác
định không còn rừng vào tháng 3-2015 nhưng hai cấp tòa lại kết tội các
bị cáo hủy hoại rừng cả vào tháng 4-2015 là hoàn toàn thiếu căn cứ.
Chưa hết, một bào chữa viên nhân dân
thuộc Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam đã có đơn xin xét xử vắng
mặt và có gửi bài bào chữa cho các bị cáo nhưng HĐXX không công bố, như
vậy làm mất đi quyền lợi của các bị cáo, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố
tụng.
Đáng chú ý, HĐXX phúc thẩm không hề
nhận định về những sai sót của cấp sơ thẩm mà các LS đã nêu hay bác bỏ
từng ý kiến lập luận của các LS mà chỉ chăm chăm vào những căn cứ lời
nhận tội vốn không phù hợp với các chứng cứ khác có trong hồ sơ của các
bị cáo (họ khai bị điều tra viên dẫn cung). Trong khi đó, BLTTHS quy
định rõ là không thể lấy lời khai nhận tội của các bị cáo để buộc tội họ
mà lời khai nhận tội của họ phải phù hợp với các chứng cứ khác trong vụ
án.
HĐXX cũng không giải thích được tại
sao trong hồ sơ không có bộ hồ sơ quản lý rừng được lưu tại Sở
NN&PTNT tỉnh theo đúng quy định của pháp luật. Bởi nếu không có thì
làm sao xác định được tình trạng rừng?
Tại phiên tòa phúc thẩm, những đối
đáp của vị kiểm sát viên đại diện VKS giữ quyền công tố cũng không thỏa
mãn được những vấn đề vi phạm tố tụng của tòa sơ thẩm mà các LS đưa ra.
Theo tôi, đúng là ở Đắk Nông - nơi
đang là điểm nóng về phá rừng thì những hành vi hủy hoại rừng cần phải
được xử lý nghiêm. Tuy nhiên, việc điều tra, truy tố, xét xử phải đảm
bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.
TAND tỉnh Đắk Nông đã tuyên một bản
án hầu như không khác gì bản án sơ thẩm làm cho không khí phiên tòa phúc
thẩm trầm lắng hẳn. Tôi cảm nhận được một điều đáng buồn rằng các LS cứ
việc thoải mái trình bày những quan điểm đánh giá chứng cứ của mình
nhưng đó là chuyện của LS, còn có lắng nghe hay không, có tiếp nhận hay
không là chuyện của HĐXX. Nếu như ở các phiên tòa khác cũng xảy ra tình
trạng những lập luận thuyết phục, hợp lý, có căn cứ pháp luật của LS
không được ghi nhận thì vai trò của LS không được đánh giá đúng và quyền
lợi của các bị cáo sẽ không được đảm bảo theo đúng quy định của BLTTHS.
Chánh án TAND Tối cao đã từng phát biểu mang tính kim chỉ nam rằng nếu không đủ chứng cứ buộc tội
các bị cáo thì cần phải tuyên họ vô tội. Tôi nghĩ hai bản án sơ, phúc
thẩm trong vụ án này cần phải được người có thẩm quyền xem xét lại theo
thủ tục giám đốc thẩm để tránh làm oan người vô tội!
LS-TS NGUYỄN THỊ KIM VINH, cựu thẩm phán TAND Tối cao