Trung Quốc sẽ ra sao với Tập Cận Bình? (Xã luận-Nguyễn Gia Kiểng)
Quan điểm của nhiều nhà bình
luận là Tập Cận Bình đã khuất phục hoặc thuyết phục được bộ máy Đảng Cộng Sản
Trung Quốc và thành công trong tham vọng
thâu tóm mọi quyền lực để trở thành một hoàng đế Trung Quốc mới. Quan điểm này
cần được xét lại.
Đại hội 19 của Đảng Cộng Sản Trung Quốc vừa kết thúc sau bẩy ngày họp. Điều
có thể nhận xét là đã không có một chọn lựa chiến lược cụ thể nào cả dù Trung
Quốc đang phải đương đầu với những vấn đề rất lớn. Quyết định duy nhất gây nhiều
thảo luận sôi nổi là đại hội này đã đưa "tư
tưởng Tập Cận Bình" vào hiến chương của Đảng, mặc nhiên nhìn nhận cho
Tập Cận Bình một chỗ đứng ngang hàng với Mao Trạch Đông.
Với quyết định bất ngờ này Tập Cận Bình không chỉ trở thành lãnh tụ tối
cao và tuyệt đối không thể phản bác trong 5 năm tới mà còn có thể trở thành lãnh
tụ suốt đời của cả Đảng và nhà nước Trung Quốc. Nhưng Tập đã làm gì để xứng đáng
với vinh dự đó?
Trước hết "tư tưởng Tập Cận Bình" là gì? Không ai biết vì không
có gì cả. Ông Tập đã cố gắng trình bày tư tưởng của ông trong bài diễn văn in sẵn
dài hơn ba giờ mà sau khi ông đọc xong Giang Trạch Dân, ngồi ngay bên cạnh ông,
vẫn còn phải dùng kính lúp để xem có điều gì mới. Tư tưởng này được định nghĩa
như là "chủ nghĩa xã hội phù hợp với
thực tại Trung Quốc trong thời đại mới". Nhưng chủ nghĩa xã hội nào? Chủ
nghĩa Mác-Lênin đã chỉ được nhắc lại qua loa. Không thể khác vì trước mắt cả
thế giới chủ nghĩa Mác-Lênin đã được đánh giá là không chỉ sai mà còn độc hại.
Và thực tại Trung Quốc nào? Thời đại mới nào? Tập Cận Bình không thể trả lời bởi
vì ông không dám nhìn thẳng vào thực tại Trung Quốc và những đòi hỏi hiển nhiên
của kỷ nguyên tri thức. Cuối cùng thì "tư tưởng Tập Cận Bình" chỉ khẳng
định sự duy trì và tăng cường chế độ độc tài toàn trị một cách tuyệt đối vì "tất cả đều phải đặt dưới quyền lãnh
đạo của Đảng, dù là các bộ phận của Đảng, hay chính phủ, quân đội hay các tổ
chức xã hội dân sự ở mọi nơi". Điều mới, nếu có, của "tư tưởng"
này chỉ là một sự lùi sâu khó tưởng tượng vào sự lỗi thời.
Tập Cận Bình đã làm được những gì để xứng đáng được coi là một trong hai
người vĩ đại nhất trong lịch sử Đảng Cộng Sản Trung Quốc cùng với Mao Trạch Đông?
Mao có công xây dựng Đảng Cộng Sản Trung Quốc và đưa nó tới thắng lợi nhưng Tập
thì sao? Tập đã không giải quyết xong một vấn đề nào của Trung Quốc cả. Trái
bong bóng bất động sản vẫn tiếp tục phình ra, khối tín dụng -260% GDP chưa kể
những tín dụng không chính thức như hụi và các khoản cho vay của các công ty
không có quy chế ngân hàng- đã tăng lên gần gấp đôi so với mười năm trước dù các
định chế tiền tệ không ngừng cảnh giác. Kinh tế Trung Quốc còn vừa bị các công
ty thẩm định hạ thấp điểm về mức độ khả tín. Tư bản Trung Quốc vẫn ồ ạt đào thoát
ra nước ngoài. Các công ty xây dựng và than, thép vẫn quá thừa khả năng không
biết làm gì. Trầm trọng hơn là mức độ ô nhiễm chết người vẫn còn nguyên vẹn dù
tuổi thọ trung bình của người Trung Quốc đã giảm đi 5 năm trong mười năm qua
sau khi đã giảm 5 năm trong thập niên 1990. Chênh lệch giầu nghèo quá đáng giữa
các tỉnh bờ biển và các tỉnh trong lục địa không hề giảm đi và vẫn là một trái
bom nổ chậm có thể làm tan vỡ Trung Quốc.
Không phải là chính quyền Tập Cận Bình
không nhìn thấy những nguy cơ, họ đã cố gắng giải quyết nhưng đã không thành công.
Chính sách "một vành đai một con đường" (nhất đái nhất lộ) là một thí
dụ. Nó là một cố gắng để sử dụng khả năng quá thừa thãi của các công ty xây dựng
kết cấu hạ tầng và đồng thời mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới, nhưng
nó đã chỉ có một hậu quả rõ rệt là khiến Trung Quốc thua lỗ hơn. Chính sách kiểm
soát tín dụng đã phải dừng lại vì mâu thuẫn với nhu cầu tăng cường tiêu thụ nội
địa. Thái độ hung hăng trên Biển Đông nhằm đoàn kết người Trung Quốc bằng cách
kích thích tinh thần dân tộc và làm quên đi những bất mãn vì ô nhiễm và bất công
đã có tác dụng khiến Trung Quốc bị lên án và cô lập. Hành động ngoạn mục nhất của
họ Tập là chiến dịch chống tham nhũng nhưng chưa có quan sát viên nào xác nhận
nó đã khiến bộ máy nhà nước Trung Quốc lành mạnh hơn và ngày càng có dư luận
cho rằng chống tham nhũng trước hết là một lý cớ cho cuộc đấu đá phe phái trong
Đảng. Nói chung Tập Cận Bình chưa thành công trong một địa hạt nào và cũng chưa
cho thấy hy vọng nào là sẽ thành công. Các khó khăn của Trung Quốc không giảm đi
mà còn tăng lên.
Hay là Tập Cận Bình có một nhân cách cao cả đến độ phải được ngưỡng mộ dù
chưa thành công? Cũng không. Theo chính lời ông trong giai đoạn của cái gọi là
Cuộc Đại Cách Mạng Văn Hóa cuối thập niên 1960 ông đã ngoan ngoãn vâng lời bọn
Vệ Binh Đỏ và cố gắng để được vào Đảng Cộng Sản, kể cả lên án hàng trăm lần cha
ruột của mình dù biết đó chỉ là những vu cáo.
Tập Cận Bình không có gì đáng được tôn vinh. Quan điểm của nhiều nhà bình
luận, theo đó Tập Cận Bình đã khuất phục hoặc thuyết phục được bộ máy Đảng Cộng
Sản Trung Quốc và thành công trong tham
vọng thâu tóm mọi quyền lực để trở thành một hoàng đế Trung Quốc mới, cần được
xét lại.
Chế độ cộng sản Trung Quốc đang phơi bày những thử thách quá nghiêm trọng
trong khi nội bộ lại quá phân hóa vì tham nhũng và bất tài. Để đương đầu với
những thử thách đó và tiếp tục tồn tại nó cần một chính quyền ổn vững và một lãnh
tụ có toàn quyền và không thể bị phản bác, dù là Tập Cận Bình hay ai khác. Như
vậy không phải là Tập Cận Bình đã chứng tỏ bản lĩnh, mà chỉ là Đảng Cộng Sản
Trung Quốc đang trong tình trạng nguy ngập và không nhìn thấy lối thoát nào khác
ngoài xiết lại để tự vệ. Lịch sử Trung Quốc cũng đã chứng tỏ rằng sự thống nhất
của Trung Quốc chỉ được duy trì bằng bạo lực và thống trị trung ương. Một quốc
gia như vậy không thể tồn tại trong thế giới ngày nay. Đảng Cộng Sản Trung Quốc
là sợi dây duy nhất ràng buộc các tỉnh với nhau, qua đại hội 19 này nó vừa lấy
một quyết định rất phiêu lưu là dành toàn quyền để trấn áp những khuynh hướng
ly khai ngày càng nhiều và càng mạnh.
Tất cả vấn đề là liệu tăng cường chính sách độc tài đảng trị có giúp chế
độ cộng sản Trung Quốc trụ được không? Có tất cả mọi triển vọng là không. Đảng
Cộng Sản Trung Quốc đang cố gắng bơi ngược dòng thác và chỉ có những giải đáp lỗi
thời cho những vấn đề mới. Trung Quốc sẽ chỉ bất ổn và nguy ngập hơn.
Hồ sơ về sự sụp đổ của Trung Quốc