Sức khỏe nền kinh tế Việt Nam nhìn từ trường hợp Samsung (Lan Nhi)
Các
đại biểu Quốc hội đều ghi nhận những nỗ lực của Chính phủ và các thành
phần kinh tế đã đưa tăng trưởng GDP 9 tháng đầu năm nay lên mức ngoạn
mục. Tuy nhiên, nhiều đại biểu tỏ ra thận trọng khi thấy rằng mức tăng
trưởng đột biến này dựa nhiều vào “sức khỏe” của một số doanh nghiệp FDI
lớn, trong đó có Samsung.
Samsung, Ford, Formosa ảnh hưởng đến công nghiệp như thế nào?
“Tăng trưởng quí 3 năm nay phải có một số yếu tố đột biến mới có thể
đạt được mức 7,46%. Như tăng trưởng sản xuất và xuất khẩu điện tử lên
mức 34% do Samsung có sản phẩm mới xuất xưởng là Samsung S8”, Chủ tịch
Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh tại cuộc thảo luận tổ về tình
hình kinh tế-xã hội 2017 (kỳ họp Quốc hội thứ 4, khóa XIV) diễn ra tại
Hà Nội hôm 24-10.
Theo Chủ tịch Quốc hội, không thể tin được trong điều kiện khó khăn,
tăng trưởng GDP 3 tháng đầu năm không bằng cùng kỳ năm trước mà đến 9
tháng đã có khả năng đạt và vượt chỉ tiêu; và vượt cả 13/13 chỉ tiêu kế
hoạch kinh tế vĩ mô. Với mức tăng trưởng quí 3, theo người đứng đầu Quốc
hội, thì trong quí 4 cũng không nên chủ quan vì để đạt được mức tăng
trưởng cả năm 6,7% thì trong quí cuối cùng phải có mức tăng trưởng
7,31%. “Nếu cho rằng 9 tháng qua đã đạt tăng trưởng 6,41% thì đến cuối
năm “chắc ăn” 6,7% là không có”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Vẫn theo bà Ngân, vấn đề là trong diễn biến tăng trưởng quí 3 có một số
yếu tố đột biến mới có thể đạt được 6,7% như mức hồi phục, tăng trưởng
mạnh của công nghiệp chủ yếu “rơi” vào sản phẩm điện tử tại hãng Samsung
(tăng 34%, giá trị xuất khẩu ước đạt 10 tỉ đô la Mỹ), do Samsung có sản
phẩm mới là Samsung S8; hoặc sản xuất thép tăng gần 25% do nhà máy của
Formosa đi vào hoạt động, dự kiến sản lượng năm nay đạt khoảng 1,5 triệu
tấn thép thô.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị không phân biệt doanh nghiệp FDI, doanh
nghiệp trong nước. Song cần phân tích, đánh giá để biết nội tại nền kinh
tế đang khỏe chỗ nào, chỗ nào chưa khỏe và chỗ nào thật sự yếu.
Một ví dụ được bà Ngân dẫn ra là hồi trước, nguồn thu chủ yếu của tỉnh
Hải Dương dựa vào nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô Ford (Mỹ). Khi Ford
“hắt hơi, sổ mũi” là ngân sách tỉnh có vấn đề do dựa vào một doanh
nghiệp, một sản phẩm chủ yếu. “Tất nhiên địa phương nào cũng phải có một
sản phẩm chủ yếu nhưng chúng ta phải đa dạng hóa, đừng lệ thuộc vào một
sản phẩm”, bà Ngân nhắc. Và bổ sung rằng năm trước Samsung bị lỗi sản
phẩm Samsung Note 7 là ảnh hưởng ngay tới chỉ tiêu xuất khẩu và nguồn
thu ngân sách của tỉnh Bắc Ninh cũng như ảnh hưởng tới ngân sách nhà
nước nói chung.
Phân tích như vậy để thấy được một số sản phẩm nhất định đều có tính
thời điểm và khó bền vững trong khi những ngành hướng tới thị trường nội
địa tăng trưởng chậm.
Vẫn liên quan đến vấn đề của Samsung và tình hình xuất khẩu, theo nhận
định của Chủ tịch Quốc hội là tăng trưởng xuất khẩu cao nhưng phụ thuộc
lớn vào doanh nghiệp FDI. Khối doanh nghiệp này nhập nguyên vật liệu từ
các nước, chủ yếu là từ chính quốc khiến cho tỷ lệ nhập siêu của Việt
Nam với các quốc gia đó tăng đột biến. Trong khi doanh nghiệp trong nước
vẫn chưa tham gia được đáng kể vào chuỗi cung ứng nguyên liệu cho các
tập đoàn.
Cũng liên quan đến vấn đề này, theo đại biểu Phạm Phú Quốc (TPHCM),
Samsung xuất khẩu rất lớn nhưng 70% nguyên liệu là phải nhập khẩu chứng
tỏ sức khỏe của nền kinh tế phụ thuộc rất lớn vào doanh nghiệp FDI,
trong khi chưa thấy được sự gắn kết của doanh nghiệp FDI với các nhà sản
xuất trong nước và cũng chưa thấy chính sách nào có thể gắn kết khối
FDI với doanh nghiệp tại chỗ.
Có tiền mà tiêu không hết
Cũng tại cuộc thảo luận tổ, liên quan đến vấn đề chi tiêu ngân sách và
giải ngân vốn đầu tư công, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, người
có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong ngành tài chính đặt câu hỏi xung
quanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư trong 9 tháng đầu năm nay mới đạt 50%
kế hoạch, vốn trái phiếu Chính phủ giải ngân được 34%; trong khi vay về
phải trả lãi ngay mà chưa bố trí được nguồn vốn vào nền kinh tế là vì
lý do gì? Nhiều dự án trọng điểm lớn của các địa phương đang thiếu vốn,
nhiều dự án chưa có tiền giải ngân trong khi dòng vốn đang “tắc”, ảnh
hưởng đến sự phát triển chung.
Về vấn đề này, tại một tổ khác (đoàn đại biểu Quốc hội Ninh Bình), Bộ
trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng nói rằng năm 2017 có tổng vốn trái
phiếu Chính phủ cần giải ngân là 67 ngàn tỉ đồng nhưng đến nay mới giao
được 35 ngàn tỉ đồng. “Chúng ta có tiền mà tiêu không hết, vẫn kêu thiếu
động lực tăng trưởng, trong khi số tiền này chính là động lực tăng
trưởng vì một đồng vốn đầu tư kéo theo 2-3 đồng vốn từ xã hội”, theo ông
Dũng.
Người đứng đầu ngành tài chính nói với các đại biểu rằng năm nay tính
trái phiếu Chính phủ vào bội chi ngân sách, trong khi năm trước trái
phiếu Chính phủ không nằm trong bội chi. Năm nay, Quốc hội duyệt kế
hoạch bội chi bằng 178,3 ngàn tỉ đồng (3,5% GDP), trong đó huy động trái
phiếu Chính phủ 50 ngàn tỉ đồng, vay vốn ODA 60 ngàn tỉ đồng. Với tốc
độ giải ngân như hiện nay thì việc quản lý bội chi ngân sách, cả con số
tuyệt đối và tương đối đều nằm trong tầm kiểm soát sau 10 năm liên tục
vượt. Tuy nhiên, đó cũng chưa hẳn là tín hiệu đáng mừng.
TBKTSG