Nỗi lo điện than! (Nguyễn Văn Hùng)
Ngày 3-10, TBKTSG Online
đưa tin một hội thảo về điện than diễn ra ở Cần Thơ, cung cấp số liệu
dự báo dựa trên Quy hoạch điện 7, rằng lượng tro xỉ thải ra từ các nhà
máy nhiệt điện than vào năm 2018 là khoảng 61 triệu tấn; năm 2020 là 109
triệu tấn, năm 2025 tăng lên 248 triệu tấn và năm 2030 sẽ lên tới 422
triệu tấn.
Quan sát thực trạng và tìm hiểu thêm về quy hoạch điện than ở nước ta,
nhiều người còn “giật mình” về nhiều vị trí đã được xác định hoặc đang
trong tầm ngắm đặt các nhà máy điện than là ở những khu vực có mật độ
dân cư cao, trong những vùng kinh tế trọng điểm, đặc biệt hơn, là thuận
hướng gió chính từ biển Đông thổi vào đất liền.
Ngoài hai nhà máy Vĩnh Tân 1 và 2 ở Bình Thuận mà các phương tiện
truyền thông đã nhiều lần đề cập, Trung tâm Nhiệt điện Thái Bình với hai
nhà máy của EVN và PVN đầu tư có tổng công suất tới 1.800 MW, đặt tại
xã Mỹ Lộc, huyện Thái Thụy, chỉ cách thành phố Thái Bình khoảng 30 ki lô
mét. Tại vị trí ven biển đó, coi như hai nhà máy điện than này đã chắn
ngang đầu hướng gió Đông Nam, vốn được xem là hướng gió tốt nhất đối với
tỉnh Thái Bình nói riêng và cả vùng đồng bằng sông Hồng nói chung.
Gần đây, dư luận cũng ồn ào chuyện Quy hoạch điện 7 có một trung tâm
nhiệt điện than ở xã Phước Vĩnh Đông, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An (quy
hoạch là từ năm 2024-2028). Đây là vị trí án ngữ hướng gió thổi vào địa
bàn TPHCM và các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Mặc
dù ngành chủ quản và những người liên quan đến bản quy hoạch đã lên
tiếng giải thích, trấn an, nhưng nhiều ý kiến chuyên gia môi trường đã
cho thấy nỗi lo lắng của người dân là có cơ sở, bởi vị trí này rất gần
TPHCM. Thành phố đầu tàu kinh tế này có nguy “lãnh đủ” lượng khí CO2 lẫn
lượng bụi tro khổng lồ phát thải từ trung tâm nhiệt điện lớn này. Cách
đây hơn 10 năm, dù tỉnh Đồng Nai rất muốn thu hút đầu tư nhưng cũng đã
từ chối một dự án nhà máy điện than khổng lồ mà tập đoàn Hưng Nghiệp
Formosa (Đài Loan) xin phép đầu tư xây dựng tại huyện Nhơn Trạch chỉ
cách TPHCM khoảng 20 ki lô mét, cũng vì lo ngại dự án sẽ gây ô nhiễm
nghiêm trọng tới “siêu đô thị” của cả nước.
Nhiệt điện sử dụng nhiên liệu than đá có ưu điểm vốn đầu tư rẻ so với
các nguồn năng lượng tái tạo, thời gian xây dựng nhanh, công nghệ không
quá phức tạp, tuy nhiên, nguy cơ gây ô nhiễm nặng tới môi trường cũng
rất rõ. Điều nguy hại là hậu quả của ô nhiễm môi trường đối với con
người khó có thể đo đếm được bằng trực quan nhưng nguy hại tới sức khỏe
con người, thể hiện qua tỷ lệ người mắc các bệnh ung thư, hô hấp, dị
ứng...
Theo các chuyên gia, ngay cả những nhà máy điện than có công nghệ hiện
đại bậc nhất thì cũng chỉ có thể làm giảm ô nhiễm từ 10-15% nên nhiều
quốc gia, kể cả Trung Quốc, hoặc đã “nói không” hoặc từng bước giảm số
lượng nhà máy điện than.
Với nguyên tắc đầu tư phát triển phải bảo đảm “cái được phải thắng cái
mất”, lợi ích mang lại phải cao hơn so với những mặt hạn chế, thiệt hại,
nhân dân mong muốn Chính phủ và ngành điện lực cần rà soát lại, điều
chỉnh quy hoạch các nhà máy nhiệt điện than theo hướng giảm thiểu đến
mức thấp nhất có thể nguy cơ ô nhiễm môi trường.
TBKTSG