Hoa Kỳ bắt đầu thực thi Luật Magnitsky Toàn Cầu (VNTB)
Đầu tháng 6 Bộ Ngoại Giao và Bộ Ngận Khố của Hoa Kỳ cho biết là họ đã
hoàn tất thủ tục và thể thức để thực thi Luật Magnitsky Toàn Cầu. Cả 2
cơ quan này đều có địa chỉ email để nhận hồ sơ và sẽ bắt đầu mở hồ sơ
cứu xét vào cuối tháng 6.
Một nhóm các tổ chức nhân quyền Hoa Kỳ và tổ chức nhân quyền quốc tế có
cơ sở hoạt động ở Hoa Kỳ đã phối hợp chặt chẽ với nhau trong nhiều tháng
qua để hoàn tất 10 bộ hồ sơ chung. Mười bộ hồ sơ này bao gồm các quốc
gia Azerbaijan, Bahrain, Ai Cập, Mexico, Ả Rập Sa-út, Congo, Liberia,
Panama, Trung Quốc và Việt Nam. Trong đó, 7 hồ sơ thuộc về vi phạm nhân
quyền nghiêm trọng và 3 hồ sơ thuộc về tham nhũng lớn. Phần lớn các tổ
chức này trước đây đã cùng nhau vận động Quốc Hội thông qua Luật
Magnitsky Toàn Cầu.
Đợt 10 hồ sơ thứ nhất sẽ được chuyển cho Bộ Ngoại Giao và Bộ Ngân Khố
Hoa Kỳ vào tuần tới, đúng lúc các cơ quan này mở hồ sơ. Đồng thời các tổ
chức này sẽ chung sức vận động nhiều văn phòng dân biểu và thượng nghị
sĩ cùng lên tiếng với Hành Pháp về các hồ sơ này. Các tổ chức này đang
soạn đợt hồ sơ thứ hai.
Song song với nỗ lực chung kể trên, BPSOS còn vận động riêng để đề nghị
chế tài gần 180 giới chức chính quyền Việt Nam liên quan đến 6 hồ sơ vi
phạm nhân quyền; trong đó có 1 hồ sơ về tham nhũng liên quan đến trường
hợp cướp trắng đất của một xứ đạo Công Giáo. Gần đây, BPSOS thực hiện
thêm hồ sơ số 7 liên quan đến sự kiện Ông Nguyễn Hữu Tấn, tín đồ Phật
Giáo Hoà Hảo bị chết ở trại tạm giam của Sở Công An Tỉnh Vĩnh Long.
Các phái đoàn tham gia Ngày Vận Động Cho Việt Nam, vào ngày 29 tháng 6
tới đây, sẽ được trang bị những danh sách đề nghị chế tài để yêu cầu các
dân biểu và thượng nghị sĩ Hoa Kỳ chuyển đến các cơ quan hữu trách.
Các cơ quan hữu trách
Việc thực thi Luật Magnitsky Toàn Cầu thuộc trách nhiệm của 3 cơ quan hữu trách: Bộ Ngoại Giao, Bộ Ngân Khố và Bộ Tư Pháp.
Bộ Ngoại Giao chịu trách nhiệm phối kiểm các thông tin về vi phạm nhân
quyền hoặc tham nhũng lớn, qua các toà đại sứ ở quốc gia sở tại, và từ
chối visa đối với những người bị chế tài. Bộ Ngân Khố chịu trách nhiệm
điều tra tài sản của thủ phạm trong trường hợp có quyết định chế tài. Bộ
Tư Pháp có trách nhiệm thu thập tất cả chứng cứ và chuẩn bị mọi luận cứ
trong trường hợp phải ra toà – theo luật pháp Hoa Kỳ, các đối tượng bị
chế tài có quyền đứng đơn kiện nếu như bị oan sai. Do đó, một hồ sơ càng
đầy đủ thông tin và chứng cớ thì càng giúp cho các cơ quan hữu trách kể
trên dễ dàng phối kiểm, rút ngắn thời gian thẩm tra, và đi đến quyết
định.
Để tránh “bứt mây động rừng” chính phủ Hoa Kỳ thường không công bố danh
tính các nhân vật bị đưa vào danh sách chế tài. Trong bản phúc trình gửi
Quốc Hội, danh sách chế tài thường được gửi riêng theo dạng thông tin
phổ biến hạn chế hay không phổ biến. Các cơ quan chính quyền hữu trách
âm thầm theo dõi hoạt động của những cá nhân trong danh sách, việc đi
đứng của những thân nhân hay người thân cận với những cá nhân ấy, và
truy tìm của chìm của nổi của đương sự và thân nhân ở Hoa Kỳ hay trung
chuyển qua Hoa Kỳ. Các thủ phạm chỉ biết mình bị chế tài khi bị Toà Tổng
Lãnh Sự Hoa Kỳ từ chối visa nhập cảnh, hay khám phá rằng tài khoản ngân
hàng của mình bị niêm phong, hay bất động sản không thể bán hay cho
thuê.
Cách lập hồ sơ đề nghị chế tài
Theo đòi hỏi của các cơ quan hữu trách kể trên, mỗi hồ sơ đều phải hội
đủ những yếu tố sau đây, tuỳ theo loại hồ sơ vi phạm nhân quyền hay hồ
sơ tham nhũng.
Đối với hồ sơ vi phạm nhân quyền:
(1) Nạn nhân bị đàn áp vì thực thi nhân quyền của mình hoặc bảo vệ
nhân quyền của người khác, hoặc vì phanh phui các việc làm sai trái của
chính quyền.
(2) Hành vi đàn áp mang tính cách cực kỳ nghiêm trọng (như là bị tra tấn, bị giết, bị hãm hiếp, hay bị mất tích).
(3) Chứng minh được mối liên hệ trực tiếp giữa hành vi đàn áp mô tả ở điểm (2) và hoạt động của nạn nhân mô tả ở điểm (1).
(4) Chứng minh là giới chức chính quyền bị đề nghị chế tài liên can
trực tiếp đến hành vi đàn áp ở điểm (2), vì trực tiếp ra tay đàn áp, hay
có mặt tại hiện trường để chỉ đạo hành vi đàn áp. Đối với giới chức có
trách nhiệm của cấp chỉ huy (command responsibility) thì phải chứng minh
rằng họ đã chỉ thị hoặc biết nhưng che đậy cho hành vi đàn áp.
(5) Cung cấp các thông tin nhận diện thủ phạm, gồm có danh tính, ngày
sinh, nguyên quán, cấp bậc, chức vụ, hình chụp, số chứng minh nhân dân,
số passport…
Đối với các giới chức tham nhũng:
(1) Thủ phạm là một giới chức chính quyền hay một người đồng loã với
giới chức chính quyền có hành động tham nhũng đáng kể hoặc đã tiếp tay
hay hỗ trợ cho hành động tham nhũng đáng kể.
(2) Chứng minh rằng thủ phạm liên can trực tiếp đến hay liên đới với hành vi tham nhũng đáng kể.
(3) Cung cấp các thông tin nhận diện thủ phạm, gồm có danh tính, ngày
sinh, nguyên quán, cấp bậc, chức vụ, hình chụp, số chứng minh nhân dân,
số passport…
Chọn đối tượng để đề nghị chế tài
Vì những tiêu chuẩn kể trên, chúng tôi rất kỹ lưỡng khi chọn hồ sơ và
đối tượng để đề nghị chế tài. Về hồ sơ, chúng tôi lọc ra từ số trên 100
hồ sơ đã được biên soạn và nộp cho LHQ, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, Uỷ Hội Hoa
Kỳ về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế, và các cơ cấu tương tự của Liên Âu, Úc,
Canada v.v. trong 3 năm rưỡi qua. Chúng tôi lọc lựa hồ sơ theo các tiêu
chuẩn sau đây:
(1) Hành vi đàn áp cực kỳ nghiêm trọng;
(2) Chứng cớ và lời khai của nhân chứng có thể phối kiểm về các hành vi đàn áp của những thủ phạm trực tiếp;
(3) Nạn nhân đã làm đơn khiếu nại với cấp chỉ huy và có giấy báo phát
của bưu điện – như vậy, cấp chỉ huy không thể không biết về hành vi đàn
áp;
(4) Cấp chỉ huy đã phát biểu trước báo chí, ký văn bản, hay đã trả
lời sự lên tiếng của các cơ quan LHQ, Hoa Kỳ, và quốc tế – như vậy, cấp
chỉ huy không thể không biết về các hành vi đàn áp.
Trong nhiều năm qua, chúng tôi đã cẩn thận thu thập chứng cớ và lời khai
của nhân chứng, hướng dẫn nạn nhân làm đơn tố cáo, vận động quốc tế lên
tiếng, và lưu giữ các văn bản trả lời hay tuyên bố của các cấp chính
quyền Việt Nam về những hồ sơ này. Do đó, chúng tôi đã có sẵn khá nhiều
hồ sơ để lập danh sách đề nghị chế tài.
Đối với mỗi hồ sơ, danh sách đề nghị chế tài bao gồm thủ phạm trực tiếp
và giới chức ở cấp chỉ huy và có trách nhiệm. Đến nay, chúng tôi đã phổ
biến 4 trong số 6 danh sách đề nghị chế tài. Mới đây chúng tôi lập thêm
danh sách số 7 liên quan đến cái chết của tín đồ PGHH Nguyễn Hữu Tấn
trong trại tạm giam của Công An Tỉnh Vĩnh Long.
Hồ sơ điển hình
Chúng tôi dùng bộ hồ sơ số 7 này làm điển hình. Danh sách tổng quát
thuộc bộ hồ sơ này gồm 6 giới chức cấp tỉnh và những thông tin chung về
hành vi đàn áp nhân quyền một cách nghiêm trọng; trong trường hợp này là
tra tấn và chết người. Danh tính các giới chức này được nêu ở cuối bài,
và danh sách tổng quát (tiếng Anh) được cài đặt tại đây.
Chúng tôi dùng các danh sách tổng quát cho mục đích vận động và phổ biến
để mọi người cùng sử dụng. Chẳng hạn, chúng tôi đã chia sẻ một số danh
sách tổng quát để đồng hương ở Canada vận động Quốc Hội của quốc gia này
thông qua Luật Magnitsky tương tự như ở Hoa Kỳ.
Các thông tin trong danh sách tổng quát như vậy chưa thoả đáng để các cơ
quan hữu trách kể trên cứu xét. Chúng tôi do đó, từng đợt một, triển
khai hồ sơ cá nhân đối với mỗi nhân vật có tên trong danh sách tổng
quát. Chẳng hạn, bộ hồ sơ số 7 sẽ có 6 hồ sơ cá nhân giành cho 6 giới
chức bị đề nghị chế tài. Một hồ sơ cá nhân điển hình là hồ sơ về Đại Tá
Phạm Văn Ngân, Phó Giám Đốc Công An Tỉnh Vĩnh Long. Xem bản tiếng Anh.
Ví dụ kể trên cho thấy là muốn khai thác Luật Magnitsky Toàn Cầu, chúng
ta không thể cáo buộc vu vơ và cũng không thể dựa trên suy luận chủ quan
mà phải điều tra kỹ lưỡng và đầu tư công sức và thơi gian để:
- Thu thập chứng cớ, hình ảnh và thông tin về nạn nhân, thủ phạm và nhân chứng;
- Lập bản báo cáo vi phạm cho từng hồ sơ để nộp cho các cơ quan
LHQ, Hoa Kỳ và quốc tế và thúc đẩy họ chuyển hồ sơ cho chính quyền Việt
Nam;
- Thu thập các công văn trả lời của chính quyền Việt Nam -- các
tài liệu này giúp chứng minh là các cấp chỉ huy hay lãnh đạo biết rõ
hành vi đàn áp nhân quyền được báo cáo nhưng lờ đi hay bao biện để che
đậy;
- Thu thập các bản báo cáo của các tổ chức nhân quyền quốc tế,
tài liệu của Quốc Hội Hoa Kỳ, các bản phúc trình của Bộ Ngoại Giao Hoa
Kỳ, v.v. về những sự kiện liên quan, để nâng tính khả tín của thông tin
trong hồ sơ.
Cách nộp hồ sơ
Chúng ta có thể vận dụng Luật Magnitsky Toàn Cầu để tạo áp lực lên những
giới chức chính quyền là thủ phạm đằng sau các hành vi vi phạm nhân
quyền, hoặc đằng sau các vụ cướp đất của dân để tham nhũng. Muốn thế,
người thực hiện hồ sơ phải nghiên cứu hồ sơ kỹ lưỡng để bảo đảm rằng
thông tin vừa chi tiết vừa chính xác, và phải chứng minh một cách chặt
chẽ sự liên can hay liên đới của một giới chức chính quyền với hành vi
đàn áp hay tham nhũng. Chúng tôi hy vọng những hướng dẫn và hồ sơ điển
hình nêu trên giúp ích cho những người hoặc những tổ chức ở trong hoặc
ngoài nước mà có ý định khai thác Luật Magnitsky Toàn Cầu.
Khi đã có hồ sơ hoàn chỉnh, quý vị có thể gửi hồ sơ ấy đến Bộ Ngoại Giao qua địa chỉ email:GlobalMagnitsky@state.gov và đến Bộ Ngân Khố qua địa chỉ email:glomag@treasury.gov.
Quý vị cần cung cấp thông tin để họ liên lạc trở lại khi cần. Bộ Tư
Pháp không nhận hồ sơ trực tiếp mà làm việc trong hậu trường để yểm trợ
cho 2 bộ kia.
Danh sách kèm với bộ hồ sơ số 7:
(1) Đại Tá Phạm Văn Ngân, sinh ngày 17 tháng 7 năm 1958; quê quán: Xã
Hòa Bình, Huyện Trà Ôn, Tỉnh Vĩnh Long; chức vụ: Phó Giám Đốc Công An
Tỉnh Vĩnh Long, Ủy Viên Thường Vụ Đảng ủy Công An Tỉnh Vĩnh Long. Ông là
người thông báo cho gia đình Ông Nguyễn Hữu Tấn là nạn nhân đã chết vì
tự cắt cổ, và 2 lần đến nhà của nạn nhân để áp lực gia đình không làm
đơn tố cáo.
 |
| Đại Tá Phạm Văn Ngân |
(2) Ông Trần Văn Rón, sinh ngày 1 tháng 11 năm 1961; quê quán: Xã Phú
Lộc, Huyện Tam Bình, Tỉnh Vĩnh Long; chức vụ: Bí Thư Tỉnh Ủy tỉnh Vĩnh
Long (khóa 10, nhiệm kỳ 2015 – 2020). Ông đã cùng với Đại Tá Phạm Văn
Ngân đến nhà của nạn nhân để áp lực gia đình không làm đơn tố cáo.
 |
| Ông Trần Văn Rón |
(3) Ông Nguyễn Văn Quang, sinh năm 1959; quê quán: Xã An Khánh,
Huyện Châu Thành, Tỉnh Đồng Tháp; chức vụ: Phó Bí Thư Tỉnh Ủy, Chủ Tịch
UBND tỉnh Vĩnh Long (khóa 9, nhiệm kỳ 2016-2021). Ông đã cùng với Đại
Tá Phạm Văn Ngân đến nhà của nạn nhân để áp lực gia đình không làm đơn
tố cáo.
 |
| Ông Nguyễn Văn Quang |
(4) Ông Trương Văn Sáu, sinh ngày 1 tháng 1 năm 1959; quê quán: Xã
Phú Lộc, Huyện Tam Bình, Tỉnh Vĩnh Long; chức vụ: Phó Bí thư Thường Trực
Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Vĩnh Long (khóa 9, nhiệm kỳ 2016-2021). Ông
đã cùng với Đại Tá Phạm Văn Ngân đến nhà của nạn nhân để áp lực gia
đình không làm đơn tố cáo.
 |
| Ông Trương Văn Sáu |
(5) Đại Tá Lê Văn Hoàng, ngày sinh và quê quán: đang truy tìm; chức
vụ: Phó Thủ Trưởng Thường Trực, Cơ Quan An Ninh Điều Tra, Công An Tỉnh
Vĩnh Long. Ông là người ký lệnh bắt khẩn cấp Ông Nguyễn Hữu Tấn về tội
“tán phát tài liệu tuyên truyền chống nhà nước CHXHCN Việt Nam”, sau khi
Ông Tấn đã bị bắt và đã bị đưa về trại tạm giam.
(6) Đại Tá Phạm Văn Sum, ngày sinh và quê quán: đang truy tìm; chức
vụ: Giám Thị, Trại Tạm Giam Công An Tỉnh Vĩnh Long. Ông là người ký giấy
báo tử với lý do nạn nhân “đã tự cắt cổ tự tử trong Phòng hỏi cung”.
Theo MSM
