Việt Nam cô độc trong cuộc đối đầu với Trung Quốc (BBC)
Chính
sách đi dây ở Việt Nam, Stratfor nhận xét, bắt nguồn từ lịch sử và bối
cảnh hiện tại khiến cho Hà Nội ngày càng khó từ bỏ chính sách này.
Việt Nam cô độc trong cuộc đối đầu với Trung Quốc (BBC)
Tổ chức nghiên cứu địa chính trị
toàn cầu Stratfor tiếp tục loạt bài phân tích tình hình Việt Nam trong
bối cảnh các thay đổi lớn trong khu vực.
Stratfor trong bài mới
nhất nói cán cân quyền lực ở Đông Nam Á đang dịch chuyển có lợi cho
Trung Quốc, "và có lẽ không có nước nào cảm nhận điều này rõ ràng hơn
Việt Nam".
Trước tin Tổng thống tân cử của Hoa Kỳ, Donald Trump,
loan báo sẽ không tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương
(TPP), Việt Nam cũng gác lại việc thông qua hiệp định này.
Song song, Việt Nam trở nên mềm mỏng hơn và tìm cách hàn gắn quan hệ với Bắc Kinh.
Theo
Stratfor, Việt Nam thầm lặng tìm cách thúc đẩy quan hệ với các đối
tác để bảo vệ chủ quyền, thay vì đối đầu trực tiếp với Trung Quốc.
Với
vị thế địa chính trị của mình, Hà Nội "không thể hoàn toàn phủ nhận
cũng như chấp nhận sức mạnh ngày càng tăng của người láng giềng phương
Bắc" và ngả hẳn về một bên nào như Trung Quốc hay Hoa Kỳ.
Chính
sách đi dây ở Việt Nam, Stratfor nhận xét, bắt nguồn từ lịch sử và bối
cảnh hiện tại khiến cho Hà Nội ngày càng khó từ bỏ chính sách này.
Vẫn thiết tha hội nhập
Chính phủ Việt Nam thông báo rằng có hay không TPP thì nước này vẫn
tiếp tục con đường hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng hợp tác với các
nước và các khối khác.
Từ góc độ của mình, Hà Nội cho rằng các
thỏa thuận như TPP có lợi cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và
xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, giúp cải cách nền kinh tế trong nước.
Việt
Nam được nhận xét là đang đưa vào một nghị trình kinh tế khá cởi mở,
với mong muốn gia nhập các thỏa thuận thương mại đa phương khác như
với Liên minh Kinh tế Á-Âu và Liên hiệp châu Âu.
Nhiều chuyên gia
cho rằng các hiệp định thương mại không chỉ đơn thuần gói gọn trong
phạm vi kinh tế. Hà Nội cho rằng sự hợp tác sẽ mở rộng ra các lĩnh vực
khác nữa, như năng lượng và quân sự.
Cũng có đánh giá rằng thái
độ của Hà Nội chịu chấp nhận cả các đòi hỏi xưa nay vẫn thuộc loại
nhạy cảm chính trị như về quyền công nhân và giảm vai trò của doanh
nghiệp quốc doanh cho thấy Việt Nam thực sự muốn tìm các đối tác mới
để vượt ra khỏi tầm ảnh hưởng toàn diện của Bắc Kinh.
Thế nhưng
để làm công việc này không dễ. Việt Nam vẫn còn phụ thuộc vào Trung
Quốc về nguyên vật liệu, nhất là các mặt hàng sợi vải và hàng điện
tử, nhập khẩu hàng Trung Quốc vào Việt Nam vẫn tăng chứ không giảm và
bởi vậy ly khai Trung Quốc về kinh tế là nhiệm vụ vô cùng khó khăn nếu
không nói là không khả thi.
Theo Stratfor, tình trạng bảo hộ
mậu dịch ở các nước phát triển, nhất là Hoa Kỳ và châu Âu, cũng như các
điểm yếu của kinh tế chính trị ở trong nước đang cản trở Việt Nam
trong quá trình hội nhập toàn cầu.
Tổ chức này cũng cho rằng
chính hội nhập nhanh cũng khiến Việt Nam trở nên mẫn cảm trước những
thay đổi khó lường của kinh tế thế giới cũng như những biến động trên
các thị trường nước ngoài. Thời điểm này thật bất lợi cho Hà Nội vốn
đang phải tái cơ cấu nền kinh tế của mình và gia tăng áp lực cũng như
khó khăn lên các ngành công nghiệp quan trọng nhất như nông nghiệp,
chế biến thép và lắp ráp điện tử.
Việt Nam đang phải đương đầu
với thu nhập và xuất khẩu đều giảm. Thâm hụt ngân sách hiện đang ở mức
6,5% GDP, lại thêm chi tiêu và nợ công tăng. Tất cả những điều này được
cho là trầm trọng thêm vì các vấn đề kinh tế vĩ mô dai dẳng chưa được
giải quyết.
Phản kháng thầm lặng
Những
vấn đề về kinh tế nói trên xuất hiện trong bối cảnh bất ổn về chính
trị ngày càng gia tăng, từ việc Mỹ do dự can thiệp vào khu vực Châu Á
- Thái Bình Dương, cũng như những dấu hiệu gần đây cho thấy các hàng
xóm của Việt Nam bắt đầu mất đoàn kết trong việc chống lại Trung Quốc.
Chính những nhân tố này đã thúc đẩy việc thay đổi chiến thuật ngoại
giao của Việt Nam.
Việt Nam đấu tranh với Trung Quốc là việc có lịch sử lâu dài, tuy
nhiên, khác với Philippines, Viêt Nam không có chiếc ô an ninh quân sự
của Mỹ để bảo vệ mình khỏi sự gây hấn của Trung Quốc, mặc dù chính
quyền Hà Nội có mối quan hệ khá thân thiện với Washington.
Chính
vì thế, chiến lược của Hà Nội là 'phản kháng thầm lặng' - vẫn tiếp
tục củng cố phòng thủ và tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông, đồng thời
thắt chặt hợp tác an ninh chặt chẽ hơn tại khu vực.
Một điều
chắc chắn là, trong số tất cả các bên tranh chấp ở Biển Đông và thách
thức lại sự bành trướng hàng hải của Trung Quốc, Việt Nam vẫn là nước
có sức mạnh quân sự lớn nhất. Tuy nhiên tổ chức đa phương như Asean sẽ
không thể giúp đỡ nhiều trong việc ngăn chặn chủ nghĩa bành trướng của
Trung Quốc tại Biển Đông.
Trong khi các nước khu vực ít nhiều
thực thi chính sách xoay trục lại gần với Trung Quốc, Việt Nam sẽ trở
nên cô độc trong lập trường của mình đối với Bắc Kinh.
Mặc dù
không có dấu hiệu cho thấy Việt Nam ngừng tranh chấp với Trung Quốc
tại Biển Đông, chiến lược của quốc gia này vẫn là tiếp tục củng cố lực
lượng và thiết lập liên minh một cách lặng lẽ, dù gặp rủi ro là làm
Bắc Kinh nổi giận.