Quyền lực Tô Lâm lớn cỡ nào ? (Hoàng Trường)

Mi tương quan quyn lc gia tân Ch tch nước vi mt Tng bí thư cao tui đang b bo bnh có th s thay đi tùy theo các yếu t chính tr, s ng h gia các phe phái, cũng như các quyết đnh cá nhân gia các thành viên khác trong Trung ương và B Chính tr.

tolam00

Chủ tịch nước Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị - Ảnh : TTXVN

Tân Ch tch nước vi B Công an

Trong din tiến mi nht, sáng ngày 4/7/2024, ti Hà Ni, Thượng tướng Lương Tam Quang, y viên Trung ương Đng, Bí thư Đảng ủy Công an trung ương, B trưởng Công an đã ch trì hi ngh Đảng ủy Công an trung ương. Đây là t chc Đng trong ngành công an, có vai trò ch cht, ch đo và giám sát mi hot đng ca lc lượng công an theo đúng đường li ca Đng cộng sản Vit Nam.Phát biu khai mc, Bí thư Lương Tam Quang cho biết, B Chính tr đã đng ý phân công tân Ch tch nước Tô Lâm tiếp tc tham gia Đảng ủy Công an trung ương và Ban Thường v ca Đng y, nhim k 2020 2025. Vic nguyên th quc gia là thuc cp ca mt B trưởng, ch là y viên Trung ương Đng, không phi là ln đu tiên bc l s tréo ngoe trong cu trúc quyn lc ca Đảng cộng sản Việt Nam !

Bộ trưởng Quang cũng thông báo vi hi ngh ni dung phát biu ca Tổng bí thư Nguyn Phú Trng. Ông Trng, không d cuc hp được nên đã chuyn toàn văn bài nói đến hi ngh, trong đó ông chúc mng nhng người d hp trên cương v mi, gm Chủ tịch nước Tô Lâm ; tân Bộ trưởng Lương Tam Quang và Chánh Văn phòng Trung ương đảng Nguyn Duy Ngc (nguyên Th trưởng Công an) (1).Vy là, Chủ tịch nước Tô Lâm tuy ngi trên T tr nhưng vn s nm rt chc B Công an bên dưới qua ba kênh : ông là Thng lĩnh lc lượng vũ trang nhân dân, Ch tch Hi đng quc phòng và an ninh (theo Hiến pháp) ; là y viên Ban thường v Đảng ủy Công an trung ương (Bộ Chính trị va phân công) và kênh th ba, Bộ trưởng Quang là dân Hưng Yên, được cho là ‘đ t rut ca Tô Đi tướng t nhng năm tháng sát cánh cùng nhau trong B.‘Vic ông Tô Lâm duy trì nh hưởng ti Bộ Công an s là mt trong nhng yếu t then cht quyết đnh liu ông có th tr thành Tổng bí thư hay không’, bà Ishizuka t Vin Kinh tế Phát trin JETRO (Nht Bn) nhn đnh như vy vi BBC (2).

Còn nh ti Hi ngh Trung ương 9, Tô Lâm đã trin khai kế hoch vn đng đ Lương Tam Quang và Nguyn Duy Ngc, lúc by gi c hai mi ở hàm Th trưởng, được bu b sung vào Bộ Chính trị. Nhưng kế hoch không thành. Tuy nhiên, Lương Tam Quang, dù ch mi là y viên Trung ương đảng sau đó vn được Quc hi phê chun gi chc Bộ trưởng Công an, còn Nguyn Duy Ngc, được Bộ Chính trị phân công gi chc Chánh Văn phòng Trung ương đảng.Trên lý thuyết, quyn lc Tô Lâm không phi là vô đi mà được cân bng và kim soát bi các cơ quan khác trong h thng chính tr ca Đng và Nhà nước Vit Nam. Nhưng qua nhng đt xáo bài trên thc tế, các ln ‘đánh ln ca Tô Lâm đu thành công m mãn (3).

Gi đt nước trong vòng s hãi ?

Sáng 1/7/2024, ti 63 tnh thành trên c nước đã rm r làm L đng lot ra mt lc lượng tham gia bo v an ninh trt t cơ s. Truyn thông trong nước đánh giá đây là s kin quan trng, được lãnh đo và nhân dân quan tâm (4).Tuy nhiên, trong mt tho lun ti Quc hi gn bn năm v trước, khi d tho lut nói trên cũng do Tô Lâm lúc by gi là Bộ trưởng Công an đ trình, đã có nhng ý kiến trái chiu v ch trương này. Ti phiên tho lun v d án Lut Lc lượng tham gia bo v an ninh trật tự cơ s liên tiếp nhn được nhng đánh giá thng thn xoay quanh vic có cn thiết phi ban hành lut này hay không và nhng lo ngi liên quan đến vn đ phình b máy biên chế trong các lc lượng công an.

Hi đó, Thiếu tướng Sùng Thìn Cò, Phó Tư lnh Quân khu 2, Đại biểu quốc hội tnh Hà Giang đã đt câu hi :‘Liu có cn thêm mt lc lượng na không khi lc lượng công an đã quá đông ? Bây gi mt tnh nhỏ có ít nht 3.000 công an, tnh to phi t 4.000 công an cơ sở trở lên, và hơn 4.000 công an chính quy. Lc lượng đông như thế, gi li thêm nhiu lc lượng na, chng l lc lượng chính quy không đ đ nm được tình hình, x lý tình hình hay sao ? (5). Đi biu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre), lúc by gi còn là quan chc Quc hi cho rng, khi 126 nghìn lc lượng công an bán chuyên trách được hp thc hóa, thì ông lo ngi công an chính quy s lười biếng, dn hết công vic cho lc lượng bán chuyên làm. Đc bit đi biu Nhưỡng tiếp tc lo ngi tình trng phình b máy, phình c đng mch, c tĩnh mch. Ông Nhưỡng đ ngh hết sc cân nhc, bi nếu ban hành lut mà lut b bt tr li, không có hiu qu trong thc tin, nghĩa là có li vi nhân dân.

‘Lut Lc lượng tham gia bo v an ninh trật tự cơ s nói trên là mt trong ba d lut mà Bộ trưởng Tô Lâm tng đ trình lên Quc hi trước khi ri nhim s. Hai d án sau là Lut sa đi, b sung mt s điu ca Lut Cnh v và Lut Qun lý, s dng vũ khí, vt liu n và công c h tr. Nhà báo Huy Đc trước khi b bt khn cp đã k li trên Facebook cá nhân v s kin này. Theo nhà báo hin đang trong tri giam, nếu tư duy quy đng [theo kiu mi người đu là ti phm] thì có l, có ngày chúng ta phi ăn bc, vì đũa cũng là vũ khí nguy him. Huy Đc thut li bình lun ca mt giáo sư lut, khi ông này theo dõi nhng sa đi trong Lut qun lý và s dng vũ khí... Thc tin cho thy, không phi c lc lượng công an đông mà đt nước an toàn hơn. Chưa bao gi ti phm phát trin phc tp như hin nay như bà Trương M Lan tng chuyn hàng trăm nghìn t tin mt ra khi ngân hàng, hay bo lon có hàng trăm người tham gia Tây Nguyê n mà Bộ Công an đã không phát hin được t trong trng nước. Đáng tiếc, Facebook này ca Huy Đc nay đã b đóng, đành đc ‘l m’ trên đường dn ca báo ‘Công an Nhân dân’ (6).

Tô Lâm và Tổng bí thư Nguyn Phú Trng

Quyn lc ca tân Chủ tịch nước trong mi tương quan vi Tổng bí thư Trng có l là mt trong nhng n s ln ca cuc chiến cung đình trên thượng tng Ba Đình. Ngay c gii tho tin trong nước vn b chia tách thành hai xu hướng ngược nhau. Trend th nht cho rng, Tô Lâm ch là phương tin của Nguyn Phú Trng dùng cho công cuc ‘đt lò’. Trend th hai thì lp lun ngược li, cu Bộ trưởng Công an đã tương kế tu kế, b ngoài làm như là tuân ch, thc hin lnh ca Tổng bí thư, nhưng nht c lưỡng tin, Tô Lâm ‘đôn đáo công vic y còn là đ loi b tt c các đi th tim tàng cn tr bước tiến trên con đường tr thành người đng đu Đảng cộng sản Việt Nam vào thi đim thích hp.Mt chuyên gia nghiên cu v Vit Nam, Giáo sư Zachary đánh giá : Vic ông Hu b mt chc đã khiến chuyn B trưởng Công an Tô Lâm tr thành Tng bí thư càng có thêm kh năng hơn bao gi hết (7).

Tuy nhiên, cơ cu quyn lc hin ti ca Đảng cộng sản Việt Nam cho thy Tổng bí thư vn là v trí quyn lc cao nht, có kh năng nh hưởng ln đến các quyết đnh chính sách và b nhim các v trí lãnh đo ch cht. Trong khi đó, tân Chủ tịch nước, mc dù có vai trò quan trng v mt đi ngoi và biu tượng quc gia, nhưng thường ph thuc nhiu vào s đng thun trong Bộ Chính trị và Ban bí thư, nơi mà Tổng bí thư có tiếng nói quyết đnh. Mi tương quan quyn lc gia tân Chủ tịch nước vi mt Tổng bí thư cao tui và b bo bnh có th s thay đi tùy theo các yếu t chính tr, s ng h trong ni b, cũng như các quyết đnh cá nhân ca các thành viên khác trong Trung ương và Bộ Chính trị.Tổng bí thư Nguyn Phú Trng trên cương v Đng trưởng qua ba nhim k và hin vn có nh hưởng ln trong Đng. Tô Lâm không d gì tiếm quyn như mt s nhà phân tích đánh giá. Mi đây, ông Trng li b trí Đi tướng quân đi Lương Cường đng đu Ban bí thư, âu cũng là mt cách cân bng và đi trng gia các lc lượng vũ trang v i nhau.

Và dù có tăng cường đàn áp và bt b, tân Chủ tịch nước Tô Lâm vn khó tr thành nhà đc tài. Nm gi v trí th ba trong B t, Tô Lâm hin đang đi mt vi thế tiến thoái lưỡng nan c v đi ni ln đi ngoi. Theo nhng rò r t ni b, mt mt, tân Chủ tịch nước mun các phe phái tm hưu chiến đ chun b cho Đi hi 14, đm bo s đng thun và đoàn kết trong ni b Đng và Chính ph đ các bên cùng xc li lc lượng. Nhưng sau nhng chiến dch ‘đt lò’ kinh thiên đng đa va qua thì đây không còn là nhim v d dàng. Mt khác, tân Chủ tịch nước li cũng phi tp trung làm tt nhim v tham mưu trong Bộ Chính trị, đ xut vi Tổng bí thư Nguyn Phú Trng nhiu ch trương quan đim, đnh hướng ln v công tác ni chính, phòng chng tham nhũng, tiêu cc và ci cách tư pháp.

Theo ngun ni b không mun tiết l danh tính, tân Chủ tịch nước Tô Lâm đang lên kế hoch cho mt s hot đng đi ngoi đ ra mt quc tế. Có tin Tô Lâm s sang Lào ngày 9/7 và đi Campuchia ngày 10/7 ti. Nếu đúng như thế thì đây là quyết đnh tp th ca Bộ Chính trị và nm trong đnh hướng đi ngoi ln ca Đảng cộng sản Việt Nam. Yếu t bt ng chưa biết được là tân Chủ tịch nước s có mũi đt phá nào trong bang giao vi các cường quc ? Theo gii tho tin, đt phá theo hướng nào cũng đu khó khăn, dù đó là sang M hay thăm Trung Quc. Cũng ngày 4/7/2024, Thường trc Ban Bí thư Lương Cường đã làm vic vi Ban Đi ngoi trung ương (v tình hình thc hin nhim v t đu nhim k Đi hi 13 đến nay (8). Truyn thông chính thng không cho biết cuc hp bàn c th nhng gì, nhưng thăm Campuchia trong bi cnh cha con nhà Hun Sen ‘đang quy hết c cũng là thách thc cho tân Chủ tịch nước.

***

Quyn lc Câu chuyn ngàn xưa y bao gi cũng mi. Vit Nam, Tổng bí thư Trng tng đ cp đến vn đ kim soát quyn lc ít nht là t tháng 4/2016. Nhưng cuc nht quyn lc ca ông Trng dường như đã không đem li nhiu kết qu như mong mun. Theo các s liu chính thc, Đng đã cho 7 trong s 18 y viên Bộ Chính trị, tc là gn 40% ban lãnh đo chóp bu khóa 13, cùng hàng trăm y viên trung ương, tướng lĩnh, cán b cao cp trung ương và các đa phương bay chc ; trong s này nhiu người không ch b mt chc mà còn vào tù. Theo tác gi Tùng Phong, dưới b mt phng lng ca cái ao tù chính tr nhàm chán Ba Đình, nhng cơn sóng ngm, lt đ phía sau hu trường, thanh trng đu đá không kém phn tàn khc vn luôn din ra. V trí Chủ tịch nước chưa bao gi bt n như thi gian qua. Điu này mang nhiu ý nghĩa. Có th, công cuc ‘đt lò’ qu thc không có vùng cm. Nhưng mt khác, nó cũng cho thy các cuc đu đá ni b vn chưa dng và rt có th s vượt ra ngoà i tm kim soát (9).

Trong bi cnh y, quyn lc ca Tô Lâm cũng ch là tương đi và đến phút này vn khó tiên lượng mt cách chc chn, quan h gia Tô Đi tướng vi Tổng bí thư cơm có lành, canh có ngt cho tn phút chót ca v din ?

Hoàng Trường

Nguồn : VOA, 07/07/2024

Tham kho :

(1) https://nhandan.vn/luc-luong-cong-an-nhan-dan-duoc-trung-uong-quan-tam-giao-nhieu-trong-trach-rat-quan-trong-post817463.htmlTrên

(2) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckkky02p617o

(3) https://www.voatiengviet.com/a/trung-uong-9-buoc-ngoat-hay-ngo-cut-/7617585.html

(4) https://bocongan.gov.vn/tin-tuc-su-kien/soi-noi-phan-khoi-ra-mat-luc-luong-tham-gia-bao-ve-an-ninh-trat-tu-o-co-so-tai-cac-dia-phuong-d17-t39888.html

(5) https://cafef.vn/moi-tinh-co-tu-3000-4000-cong-an-chinh-quy-co-qua-nhieu-20201117134516697.chn

(6) https://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/huy-duc-nham-lan-hay-co-y-dat-mui-du-luan-qua-bai-viet-mot-quoc-gia-khong-the-phat-trien-dua-tren-su-so-hai--i735469/

(7) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4n1wx0q0z2o

(8) https://baochinhphu.vn/thuong-truc-ban-bi-thu-luong-cuong-lam-viec-voi-ban-doi-ngoai-trung-uong-102240704182352561.htm

(9) https://www.voatiengviet.com/a/dot-lo-hay-dao-chinh-/7538536.html