Thế đứng của Putin sẽ ngày một yếu hơn trước những phản kháng và khát vọng dân chủ thực sự của người Nga. Kinh tế đi xuống vì quá lệ thuộc vào dầu mỏ, bất bình đẳng trong xã hội, cộng thêm quản lý dịch Covid-19 yếu kém...sẽ làm gia tăng thêm sự bất mãn. Nhưng quan trọng hơn, là sau thập niên sống dưới chế độ dân chủ giả hiệu của Putin, người Nga đã ý thức được sự độc hại và đấu tranh để đòi quyền con người thật sự.
Bất chấp trời
mưa, người dân Khabarovsk ngày 01/08/2020 vẫn xuống đường biểu
tình đòi chính quyền phải trả tự do cho thống đốc vùng Sergei
Furgal. Tấm biểu ngữ ghi rõ: "Hãy trả Furgal lại cho chúng tôi -
Vị thống đốc của nhân dân".REUTERS - EVGENII PEREVERZEV
Bùng lên từ gần một tháng nay, những cuộc
biểu tình chống chính quyền trung ương của người dân thành phố
Khabarovsk ở miền Viễn Đông Nga vẫn tiếp diễn. Hôm 01/08/2020 vừa
qua, đoàn người tuần hành trên đường phố Khabarovsk, dù không
đông như những ngày đầu, nhưng cũng vẫn tập hợp được khoảng
20.000 người.
Theo các nhà quan sát,
thoạt đầu, những người biểu tình ở Khabarovsk chỉ đòi chính
quyền phải trả tự do cho thống đốc vùng của họ, ông Sergei Furgal,
đã bị bắt bất ngờ hôm 09/07 và đưa về Maxtcơva giam giữ. Thế
nhưng sau đó các cuộc xuống đường đã nhanh chóng biến thành
biều tình chống tổng thống Nga Vladimir Putin. Điều gây ngạc
nhiên chính là tính chất bất ngờ và dai dẳng của những cuộc
biểu tình phản kháng đó, tại một vùng đất xa xôi của nước Nga
Một phong trào "chưa từng thấy"
Theo
đặc phái viên của nhật báo Pháp Le Monde được cử đến tận nơi
tìm hiểu tình hình, thì tất cả những người mà nhà báo Pháp đã
gặp hầu như chỉ có một nhận xét là: “Chưa từng thấy”. Giáo sư xã
hội học Ildous Iarouline, đại học Khabarovsk, một người đã theo tình
hình ngaay từ lúc các cuộc biểu tình bùng lên, đã cho rằng ông
chưa từng thấy sự kiện nào như vậy. Vị giáo sư 65 tuổi đã sống ở đây
40 năm, ghi nhận: "Đám đông xuống đường rất đa dạng, thành phần tham
gia lại thay đổi với thời gian, thanh niên và người lớn tuổi là giới
tích cực nhất, còn những thành phần khác thì cố tham gia khi có
thể, cho dù đôi khi họ còn do dự, không muốn dấn thân sâu hơn dù
rất ủng hộ phong trào.”
Đối
với giáo sư Iarouline, chính quyền Nga chắc chắn là không thể
ngờ được là phong trào phản đối lên tầm mức như vậy, và theo ông,
cho dù trong trường hợp bị suy yếu, thì nỗi bất bình đối với
chính quyền trung ương vẫn sâu rộng để phong trào tiếp tục được
duy trì.
Về
nguyên do dẫn đến các cuộc biểu tình ở vùng Khabarovsk, Le Monde
ghi nhận là từ hai năm qua, thành phố 600.000 dân ở vùng biên giới
với Trung Quốc này đã càng lúc càng bất bình. Họ bực tức
trước tình trạng thu nhập bị giảm sụt, chính quyền địa phương lại
không nói thật, trong lúc chính quyền trung ương càng lúc càng có
thái độ chèn ép… Theo giáo sưIldous Iarouline: “Chính trên
phông nền của các khó khăn kinh tế xã hội, mà vụ bắt giữ thống đốc
Furgal đã trở thành chất xúc tác làm gia tăng nỗi tức giận và thất
vọng”, và đó không chỉ là những phản ứng nhất thời.
Vị
giáo sư nói tiếp: “Người biểu tình ở Khabarovsk, rất hãnh diện về
cuộc đấu tranh của họ, nổi bật trong thời sự Nga. Đây là một giai đoạn
mới trong một phong trào sâu rộng, đó đây bộc phát ở Nga: Biểu tình ở
Arkhangelsk, chống nhà máy xử lý rác, ở Ekaterinbourg chống xây một nhà
thờ, hay ở Matxcơva chống bầu cử địa phương không đối lập. Phong trào
đấu tranh cho thấy một xã hội dân sự mới đang vươn lên, không còn chấp
nhận chế độ “gia trưởng” mà điện Kremlin áp đặt”. Theo phóng
viên Le Monde, các khẩu hiệu như “Tự do”, “Hãy cho Furgal về nhà”...
được thấy trong cuộc biểu tình cuối tuần qua ở Khabarovsk, đã cho
thấy rõ quyết tâm nói trên.
Thống đốc Furgal được lòng dân hơn cả Putin
Cứ
mỗi thứ Bẩy, người dân Khabarovsk lại đi biểu tình, đều đặn như thế
từ ngày thống đốc Furgal bị bắt hôm 09/07, với tội danh “sát nhân” trong
một sự cố cách đây 15 năm. Là một bác sĩ trở thành doanh nhân,
ông Furgal được bầu vào ghế dân biểu, và đã chấp nhận vào năm 2018 làm
“ứng cử viên kỹ thuật” trong cuộc bầu thống đốc, tức là một người ra
ứng cử để “làm vì” cho ứng viên được đảng của ông Putin ủng hộ.
Thế
nhưng trước sự ngac nhiên của mọi người, ông Furgal được 70% phiếu bầu.
Vị thống đốc mới tỏ ra độc lập với điện Kremlin, cải tổ guồng máy địa
phương, có những chính sách gần gũi với dân chúng, đi ngang dọc vùng để
nghe khó khăn của người dân, đã cho điều tra quan chức tham nhũng tại
chỗ, bị tố cáo trục lợi trong việc phân chia nhà mới. Tại
Khabarovsk, vị thống đốc thật sự được lòng dân, hơn rất xa ông Putin.
Trong tình hình dầu sôi lửa bỏng này, thống đốc được chính quyền cử
ra tạm thế ông Furgal, Mikhaïl Degtiarev, chưa từng đến Khabarovsk,
không dám ra mặt đến gặp người biểu tình, tố cáo họ là bị nước ngoài mua
chuộc.
Từ bảo vệ Furgal đến phản đối Putin
Tuy
nhiên, những khẩu hiệu mà nhà báo của Le Monde nghe thấy hôm thứ
Bảy vừa qua tại Khabarovsk, cách Matxcơva hơn 6000 cây số, không bó hẹp
trong trường hợp ông Furgal. Bất chấp cơn mưa tầm tã, đám đông
đã đồng thanh hô to các khẩu hiệu như “Chúng tôi là quyền lực ở
đây”, “Đất nước hãy thức tỉnh”, “Nước Nga sẽ tự do”. Mục tiêu mà ho nhắm
là tổng thống Putin: “Sa hoàng cút đi”, “Bố, rời đi” hay “Putin, từ
chức”. Theo giới quan sát, ở Matxcơva, những khẩu hiệu này có lẽ không lạ, nhưng ở tỉnh thì quả là nghiêm trọng.
Hai
bác sĩ trẻ, Maria và Denis đi biểu tình, trả lời Le Monde, giải thích:
“Chúng tôi ở đây để ủng hộ Furgal, nhưng đặc biệt là để phản đối tất cả
những bất công của chế độ chính trị. Việc bắt thống đốc là một tia lửa,
cho phép người ta ý thức được về các vấn đề của đất nước đã trở nên
đập mắt, cơn hỏa hoạn có thể tàn phá dữ dội…” Người dân vùng Viễn
Đông có cảm nhận bị Matxcơva “lãng quên và cướp đoạt”. Hai người biểu
tình khác, Tania và Denis, kế toán và kỹ sư điện tử, giải thích: “Thủ đô
lấy hết tài sản của chúng tôi, và để đánh đổi, nhả lại cho chúng tôi
trợ cấp. Bây giờ thì điện Kremlin lại lấy đi thống đốc của chúng tôi.
Chính quyền và truyền thông của họ khẳng định là chúng tôi chỉ có vài
trăm người biểu tinh. Chúng tôi đã chán ngấy những lời nói dối, những
hành vi thao túng của Matxcơva và con rối của họ ở đây.” Bài
phóng sự kết luận: Một điều chắc chắn đối với đa số người biểu tình là
phong trào phản đối chưa từng thấy ở Khabarovsk muốn làm lung lay thái
độ quyết đoán của điện Kremlin.