Hà Văn Nam và Nguyễn Văn Thể: Ai đáng vào tù? (Trân Văn)
Tuy đó là thắc mắc không chỉ của dân chúng các tỉnh Bắc Ninh, Hải
Dương, Quảng Ninh mà còn là thắc mắc chung của những người sử dụng quốc
lộ 18 và những người quan tâm đến yếu tố BOT càng ngày càng… bẩn nhưng
Bộ GTVT không thèm trả lời. Do vậy, một tuần sau, Hà Văn Nam và sáu tài
xế vừa bị kết án đem những câu hỏi như vừa kể đến Trạm thu phí Phả Lại
hỏi “nhà đầu tư” rồi bị tống vào tù vì dám… hỏi! Nếu Bộ GTVT tôn trọng “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”,
thực hiện yêu cầu “công khai, minh bạch” như hiến pháp, luật pháp Cộng
hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã minh định và thực thi cam kết “kiến
tạo” như chính phủ vẫn lặp đi, lặp lại trong vài năm gần đây thì có vụ
án “gây rối trật tự công cộng” hay không? (Trân Văn)
Tòa án huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh vừa tuyên bố, các ông: Nguyễn
Quỳnh Phong, Hà Văn Nam, Lê Văn Khiên, Nguyễn Tuấn Quân, Vũ Văn Hà, Ngô
Quang Hùng, Trần Quang Hải đã cùng phạm tội “gây rối trật tự công cộng”.
Một người (ông Phong) bị phạt 36 tháng tù, hai người (ông Nam, ông
Khiên) bị phạt 30 tháng tù, ba người (ông Quân, ông Hà, ông Hùng) bị
phạt 24 tháng tù, nhẹ nhất (ông Hải) cũng bị phạt 18 tháng tù.
Theo Tòa, bảy bị cáo vừa kể đã cùng tranh đấu, đòi Trạm thu phí Phả
Lại không thu phí đối với dân chúng địa phương. Ông Nam – người đã tham
gia chống nhiều trạm BOT bị dân chúng xếp vào loại “bẩn” đã gợi ý mọi
người cùng lái xe đến trạm nhưng không trả tiền phí mà tranh luận đúng
sai…
Cả bảy tài xế đã làm như thế vào ngày 31 tháng 12 năm 2018. Giao
thông trên quốc lộ 18 đoạn qua Trạm thu phí BOT Phả Lại bị tắc, bộ phận
điều hành phải tạm ngưng thu phí và thiệt hại 23 triệu đồng (1)…
***
Phiên xử bảy tài xế bị cáo buộc “gây rối trật tự công cộng” mới được
tổ chức hôm 30 tháng 7, không phải tại trụ sở Tòa án huyện Quế Võ mà ở
trụ sở xã Đào Viên thuộc huyện này.
Người sử dụng mạng xã hội đã chuyển cho nhau xem những video clip ghi
lại quang cảnh phía trước trụ sở xã Đào Viên: Cổng sắt đóng kín, cảnh
sát cơ động, cảnh sát giao thông, công an địa phương, an ninh, dân
phòng, tay lăm lăm dùi cui xếp thành hai hàng dọc con đường chạy ngang
trụ sở xã Đào Viên…
Tiếng là “xét xử công khai” song các video clip đang được chuyển đi
trên Internet cho thấy, những người quan tâm đến việc xét xử bảy tài xế,
cùng bị chặn lại, không cho vào bên trong dự khán nên chỉ có thể đứng
ngoài chất vấn: Tại sao tống giam – cáo buộc Hà Văn Nam phạm tội và giờ
đem ra xử (?) song từ cảnh sát, công an, tới an ninh nhất mực làm thinh
(2).
Hệ thống tư pháp Việt Nam vẫn thường bảo rằng, một trong những mục
tiêu mà các cơ quan bảo vệ pháp luật luôn luôn nhắm tới khi tiến hành
điều tra – truy tố - xét xử là “răn đe và giáo dục quần chúng”. Tuy
nhiên các video clip liên quan tới phiên xử sơ thẩm bảy tài xế, trong đó
có Hà Văn Nam thì lại chỉ ra, hoạt động tố tụng không những không thể
răn đe, giáo dục được ai mà chỉ làm người ta nổi giận!
Cũng cần nói thêm là không chỉ có nhiều người ở Việt Nam bất bình.
Sau khi Hà Văn Nam bị bắt, Amnesty International (Ân xá Quốc tế - AI) -
một tổ chức hoạt động vì dân chủ, nhân quyền trên phạm vi toàn cầu – đã
xác định ông Nam là tù nhân lương tâm, bị bắt chỉ vì tích cực phản kháng
và vận động mọi người tham gia phản kháng các dự án đầu tư vào hạ tầng
giao thông theo hình thức BOT nhưng “bẩn” một cách ôn hòa…
***
Bởi ông Nam và sáu tài xế khác bị hệ thống tư pháp Việt Nam tống
giam, rồi phạt tù vì “gây rối trật tự công cộng” tại Trạm thu phí Phả
Lại nên cần nhìn qua xem vì sao cả bảy cùng nhau… phạm tội tại trạm thu
phí này?
Quốc lộ 18 dài 317 cây số, khởi đầu từ Hà Nội, đi qua Bắc Ninh, Hải
Dương và kết thúc tại cửa khẩu Móng Cái - Quảng Ninh. Tháng 4 năm 2014,
Bộ GTVT quyết định “nâng cấp” 57 cây số trên quốc lộ 18, đoạn từ Bắc
Ninh đến Uông Bí.
Việc “nâng cấp” được thực hiện theo hình thức BOT. Công ty BOT Phả
Lại được chỉ định làm “nhà đầu tư”. Năm ngoái, Bộ GTVT loan báo việc
“nâng cấp” đoạn quốc lộ 18 vừa kể đã hoàn tất. Công ty BOT Phả Lại đã
chi 2.905 tỉ đồng và có quyền thu phí trong 16 năm 3 tháng 2 ngày, tính
từ 24/12/2018. Mức phí được chia thành năm nhóm, tùy loại mà các phương
tiện giao thông phải trả từ 35.000 đồng/lượt đến 180.000 đồng/lượt (3).
Cũng kể từ đó, dân chúng các tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương, Quảng Ninh
phản đối dữ dội. Chỉ hai ngày sau khi Công ty BOT Phả Lại tổ chức thu
phí đoạn Bắc Ninh – Uông Bí trên quốc lộ 18, báo chí Việt Nam đã thu
thập các ý kiến phản đối chuyển cho Bộ GTVT (4):
- Tại sao chỉ trải lại nhựa trên mặt 57 cây số quốc lộ 18, phần mặt
đường thật sự được mở rộng – có thể xem là mới - chỉ dài chừng vài cây
số mà ngốn hết 2.905 tỉ đồng nên được thu phí với mức rất cao trong hơn
16 năm?
- Tại sao chủ các loại phương tiện giao thông đã phải đóng tiền cho
Quỹ Bảo trì đường bộ nhưng Bộ GTVT không dùng quỹ này để “nâng cấp” mà
lại giao cho Công ty BOT Phả Lại đầu tư rồi bắt thiên hạ trả thêm phí?
- Tại sao cắt chuyện “nâng cấp” 87 km quốc lộ 18 thành hai dự án
riêng biệt: Hết Dự án BOT Bắc Ninh – Uông Bí (dài 57 km) là Dự án BOT
Uông Bí – Hạ Long (dài 30 km) và cùng giao cho “con” của Công ty Phát
triển Đại Dương để thu hai lần phí?
Tuy đó là thắc mắc không chỉ của dân chúng các tỉnh Bắc Ninh, Hải
Dương, Quảng Ninh mà còn là thắc mắc chung của những người sử dụng quốc
lộ 18 và những người quan tâm đến yếu tố BOT càng ngày càng… bẩn nhưng
Bộ GTVT không thèm trả lời. Do vậy, một tuần sau, Hà Văn Nam và sáu tài
xế vừa bị kết án đem những câu hỏi như vừa kể đến Trạm thu phí Phả Lại
hỏi “nhà đầu tư” rồi bị tống vào tù vì dám… hỏi!
Nếu Bộ GTVT tôn trọng “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”,
thực hiện yêu cầu “công khai, minh bạch” như hiến pháp, luật pháp Cộng
hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã minh định và thực thi cam kết “kiến
tạo” như chính phủ vẫn lặp đi, lặp lại trong vài năm gần đây thì có vụ
án “gây rối trật tự công cộng” hay không?
“Rối” khởi phát từ đâu và những cá nhân nào cần bị truy cứu trách
nhiệm khi các dự án đầu tư vào hạ tầng theo hình thức BOT thường xuyên
làm trật tự công cộng (bao gồm trật tự giao thông) “rối”?
***
Hà Văn Nam và sáu tài xế vừa bị phạt tù đã bị tống giam từ đầu năm
nay nhưng cho đến hạ tuần tháng trước, công trình BOT Bắc Ninh – Uông Bí
vẫn “rối” và ảnh hưởng đến trật tự công cộng.
Do cử tri liên tục phàn nàn, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh đã
đề nghị Ban Dân nguyện của Quốc hội làm trung gian, hỏi Bộ GTVT xem tại
sao, đến nay, công trình BOT Bắc Ninh – Uông Bí “vẫn chưa có hệ thống
chiếu sáng, hệ thống tiêu thoát nước không đấu nối với hệ thống thoát
nước của các khu dân cư dẫn tới tình trạng nước thải được xả tràn lan
ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường”.
Thực trạng đó rõ ràng là “gây rối” thật, “gây rối” kéo dài, “gây rối”
sau khi dự án được Bộ GTVT công nhận là đã hoàn tất để nhà đầu tư tiến
hành thu phí, thật sự nguy hại cho “trật tự công cộng”, tại sao hệ thống
tư pháp không điều tra và tống giam ai dù có rất nhiều người đáng bị
giam tính từ Bộ GTVT trở xuống?
Đặc biệt là khi Bộ GTVT trả lời bằng văn bản, nhấn mạnh, từ hệ thống
chiếu sáng đến hệ thống tiêu thoát nước đang gây ứ đọng, ô nhiễm trên
diện rộng không thuộc… phạm vi trách nhiệm của nhà đầu tư mà là những…
khiếm khuyết không thể tránh khỏi (5).
Nếu có tai nạn do khiếm khuyết của hệ thống chiếu sáng, hệ thống tiêu
thoát nước, ai đó cảm thấy bất bình, đứng dậy “hỏi” về thực hư, về
trách nhiệm như Hà Văn Nam và sáu tài xế vừa bị phạt tù, chẳng lẽ chính
họ và chỉ họ bị coi là xâm phạm trật tự công cộng, cần cách ly khỏi xã
hội?
***
Hà Văn Nam rồi những Phong, Khiên, Quân, Hà, Hùng, Hải chỉ là phần
cộng thêm vào danh sách những cá nhân dám hỏi, dám hành động để chỉ ra
các dự án đầu tư vào hạ tầng theo hình thức BOT ở Việt Nam bẩn như thế
nào.
Chẳng hạn trước đó hai tuần là Vũ Ngọc Hoàng bị phạt 18 tháng tù vì
tông gãy thanh chắn của Trạm thu phí An Sương – TP.HCM, vốn đã được xác
định phải đập bỏ vì hết hạn được phép thu phí (6). Trước nữa chừng một
tháng là Nguyễn Quang Tuy bị phạt 24 tháng tù vì chống trả tiền cho Trạm
thu phí Bến Thủy - tỉnh Nghệ An (7)…
Tháng trước, vào thời điểm Tòa án huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An xử
và phạt tù Nguyễn Quang Tuy do “chống người thi hành công vụ”, tại Hà
Nội, các đại biểu Quốc hội đã xúm vào chất vấn ông Nguyễn Văn Thể - Bộ
trưởng GTVT rằng tại sao Bộ GTVT và Bộ Kế hoạch – Đầu tư ngăn cản Kiểm
toán nhà nước (KTNN) kiểm tra các dự án đầu tư vào hạ tầng theo hình
thức BOT? Cuối cùng nhờ KTNN cương quyết thực hiện công việc của mình,
kiểm toán 61 dự án, mới phát giác, các nhà đầu tư đã khai khống về giá
trị các gói đầu tư số tiền khoảng… 3.000 tỉ đồng và cũng vì vậy, Bộ GTVT
đành cắt đi… 222 năm mà bộ này từng nhân danh nhà nước, cho phép các
nhà đầu tư thu phí (8).
Giữa những cá nhân như Hà Văn Nam và ông Nguyễn Văn Thể - người mà
quá trình phục vụ cách mạng gắn bó chặt chẽ với sự ra đời, phát triển
của các dự án đầu tư vào hạ tầng theo hình thức BOT ở Việt Nam – ai đáng
vào tù hơn?
Nếu run sợ trước những bản án dành cho các cá nhân dám thắc mắc, dám
hành động để đánh động BOT bẩn như thế nào, nguy hại ra sao, có dấu hiệu
càng ngày càng giáng xuống nhiều người thì cứ ngoan ngoãn trả phí, tiếp
tục ngậm đắng nuốt cay nhìn những người như ông Thể tổ chức hoán vị với
những người như Hà Văn Nam. Thế thôi!
VOA
Chú thích