Vì sao thủ tướng Singapore khơi lại việc Việt Nam ‘xâm lược’ Campuchia? (VOA)

Chính quyền Singapore vẫn giữ nguyên quan điểm về phát biểu của thủ tướng Lý Hiển Long khi cho rằng Việt Nam "xâm lược" Campuchia. Lẽ ra chính quyền VN nên im lặng thay vì làm ầm ĩ chuyện này trên truyền thông vì chuyện cũ đã qua gần 40 năm và thực tế là đúng như vậy. Pol-Pot là chế độ diệt chủng ai cũng rõ nhưng Pol-Pot là đồng minh của TQ, đáng lý ra VN nên để TQ và cộng đồng thế giới giải quyết chế độ này. VN đã mắc mưu TQ và trở thành kẻ đe dọa hòa bình cho khu vực Đông Nam Á khi đem quân vào Campuchia. Hun Sen bênh vực VN cũng không có gì lạ vì ông ta được cầm quyền cho đến giờ là nhờ VN. 

Phát biểu khơi lại chuyện Việt Nam “xâm lược” Campuchia cuối thập niên 1980 của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long tiếp tục gây ra phản ứng mạnh mẽ từ Việt Nam và Campuchia với việc Thủ tướng Hun Sen cáo buộc người đứng đầu Singapore ủng hộ chế độ diệt chủng Pol Pot.

Thủ tướng Lý tuần trước đưa ra lời phát biểu trong bài diễn văn ở Đối thoại Shangri-La và trên Facebook cá nhân rằng Việt Nam đã “xâm lược” Campuchia, khi đề cập đến thời gian quân đội Việt Nam “chiếm đóng” nước này từ năm 1979, trong bối cảnh Việt Nam đang mưu tìm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế để trở thành ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an LHQ.

“Đây có lẽ là một sự rạn nứt nghiêm trọng nhất mà chúng ta được biết,” Giáo sư Carl Thayer của Đại học New South Wales nói với VOA khi nhận định về phản ứng của Việt Nam và Campuchia trước phát biểu của người đứng đầu Singapore.

​Tại sao lúc này?

Chuyên gia về các vấn đề Việt Nam cho rằng đây là vấn đề rất nhạy cảm đặc biệt trong bối cảnh “Việt Nam đang chuẩn bị được bầu vào Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc với tư cách là thành viên không thường trực.”

Phát biểu của Thủ tướng Lý đưa ra khi chỉ một tuần trước khi Hội đồng Bảo an LHQ bỏ phiếu bầu 5 thành viên không thường trực vào ngày 7/6 và Việt Nam là ứng cử viên duy nhất từ khu vực châu Á-Thái Bình Dương và “có cơ hội lớn trúng cử”, theo truyền thông trong nước.

Từ Canada, Luật sư Vũ Khanh nói với VOA rằng “liệu có một chiến dịch gì đó đang được dàn dựng để hạn chế ảnh hưởng của Hà Nội trên trường quốc tế, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang là ứng viên duy nhất của khu vực châu Á-Thái Bình Dương cho một trong 5 ghế không thường trục của Hội đồng Bảo an LHQ mà hôm nay sẽ biểu quyết?”

Trong bài phát biểu của mình tại diễn đàn an ninh khu vực thường niên có tên Đối thoại Shangri-La tổ chức ở Singapore hôm 31/5, ông Lý đề cập đến lịch sử hình thành của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), trong đó ông nhấn mạnh ý định ban đầu của ASEAN là nhằm lập “liên minh quân sự” để chống lại xu thế lan rộng của chủ nghĩa Cộng sản ở Đông Nam Á trong những năm đầu Chiến tranh lạnh.

Việc ông Lý nhắc đến lịch sử “Việt Nam xâm lược Campuchia” tại một diễn đàn quốc tế lớn, trong năm mà Việt Nam kỷ niệm 40 năm ngày chiến thắng chế độ Khmer Đỏ, gây thắc mắc cho nhiều người.

Trang tin Hoa Ngữ độc lập đa chiều hôm 4/6 đăng bài của tác giả Trữ Ân nhan đề “Phát biểu của ông Lý Hiển Long tại Đối thoại Shangri-La rốt cục nói thay cho ai”, được VietTimes đăng tải lại bằng tiếng Việt, nói rằng “hẳn ông (Lý) biết rằng Việt Nam ngày nay vẫn coi việc họ đưa quân vào Campuchia là một cuộc chiến chính nghĩa.”

Tuy nhiên, giải thích trong một thông cáo báo chí ra ngày 7/6, Bộ Ngoại giao Singapore nói thủ tướng của họ nhắc lại giai đoạn lịch sử “để giải thích làm thế nào mà khả năng lãnh đạo và viễn kiến đã giúp chấp dứt các cuộc chiến bi thương gây ra đau khổ cho nhân dân Đông Dương, đem lại hòa bình và hợp tác ở khu vực ngày nay.”

“Xâm lược” hay không?

GS Thayer nói với VOA hôm 7/6 từ Canberra rằng ông gọi việc Việc Nam đưa quân vào Campuchia cách đây 4 thập kỷ là “một sự can thiệp quân sự”và rằng Thủ tướng Lý đáng ra nên “thận trọng” trong việc lựa chọn từ ngữ của mình khi nói về vấn đề này.

“Việc này làm sống lại một lịch sử mà trong đó chúng ta không thể thanh minh và ủng hộ cho bất kỳ việc giết người hàng loạt và diệt chủng (nhân loại) nào,” GS Thayer nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Banh khẳng định hôm 3/6 rằng “đội quân tình nguyện Việt Nam đã đến để giải phóng nhân dân chúng tôi.” Sau đó, người đứng đầu Campuchia, Hun Sen, viết trên Facebook cá nhân rằng phát biểu của ông Lý “phản ánh quan điểm của Singapore ủng hộ chế độ diệt chủng và mong nó quay trở lại Campuchia.”

Ước tính khoảng từ 1,7 cho đến 2 triệu người dân Campuchia bị giết hại trong 4 năm cầm quyền của Khmer Đỏ.

Bộ Ngoại giao Singapore hôm 7/6 nói rằng nước ngày “không có cảm thông cho Khmer Đỏ, không muốn thấy Khmer Đỏ quay lại Campuchia.”

Ngoại trưởng Phạm Bình Minh hôm 7/6 cho biết ông đã có “một cuộc nói chuyện chân tình qua điện thoại với Ngoại trưởng Singapore Vivian (Balakrishnan) về phát biểu gây tổn thương của Thủ tướng Lý (Hiển Long).”

Trong một dòng đăng tải trên Twitter, ông Minh viết ông “nhắc nhở (ngoại trưởng Singapore) về kỷ niệm 40 năm chiến thắng chế độ diệt chủng Khmer Đỏ và phán quyết của ECCC (tòa án xét xử tội ác diệt chủng ở Campuchia). Sự hy sinh của quân tình nguyện Việt Nam trong việc giúp người dân Campuchia xứng đáng được trân trọng.”

Dư luận trong nước Việt Nam đã phản ứng gay gắt trước phát biểu của Thủ tướng Singapore khi nhiều người kêu gọi ông Lý đưa ra lời xin lỗi và thậm chí còn kêu gọi tẩy chay không đi du lịch Singapore.

Trước những phản ứng gay gắt từ Việt Nam và Campuchia, Chủ tịch Quốc hội Singapore Tan Chuan-Jin hôm 7/6 nói phát biểu của Thủ tướng Lý không thay đổi hiện tại là “bạn tốt” giữa Singapore và Việt Nam. Tuy nhiên ông Tan nói điều này cũng không thể thay đổi quá khứ “xâm lược” Campuchia “như mọi người nhìn nhận nó.”

Việt Nam và Singapore là đối tác chiến lược từ năm năm 2013 trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Lý Hiển Long. Năm ngoái, hai nước kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao và Singapore là nhà đầu tư vào Việt Nam lớn nhất trong khối ASEAN.

Tuy nhiên Việt Nam đang được coi là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh chóng nhất thế giới và theo đánh giá của Bloomberg gần đây, quy mô kinh tế của Việt Nam sẽ lớn hơn của Singapore vào năm 2029.

Cùng ngày ông Lý đưa ra phát biểu gây tranh cãi, truyền thông Singapore đăng bản tin: “Được lợi từ thương chiến Mỹ-Trung, dự kiến nền kinh tế Việt Nam sẽ vượt qua Singapore sau 10 năm nữa.”