Hiệp định Thương mại Việt Nam – EU sắp ký, lợi ích ‘khổng lồ’ (BBC)
Đây là tin tốt lành cho mọi người VN, kể cả chính phủ lẫn đối lập VN. Một sự thực là VN ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế-chính trị thế giới. Vấn đề nhân quyền hay công đoàn độc lập trước mắt sẽ chưa được nhà nước VN thừa nhận nhưng rồi họ buộc phải thay đổi nếu muốn tiếp tục làm ăn với EU. EU là một định chế lớn trên thế giới và trong tương lai gần sẽ thay thế vai trò số 1 của Mỹ. EU sẽ chú trọng vấn đề nhân quyền dứt khoát hơn và các hiệp định thương mại này sẽ là công cụ để EU gây sức ép lên VN.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc
tiết lộ rằng dự kiến ngày 30/6, Hiệp định thương mại Việt Nam và Liên
minh châu Âu (EVFTA) được ký kết ở Hà Nội.
Ông Phúc nói với
truyền thông hôm 25/6: "EVFTA có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với Việt
Nam, là thời cơ lớn cho Việt Nam có đủ điều kiện hội nhập sâu hơn để
tham gia vào thị trường khu vực, toàn cầu."
EU cũng xác nhận Ủy
viên Thương mại EU Cecilia Malmstrom và Bộ trưởng Kinh doanh Romania
Stefan-Radu Oprea sẽ bay sang Hà Nội ký ngày 30/6.
Tuyên bố của EU đưa ra ngày 25/6 sau khi Hội đồng châu Âu thông qua thỏa thuận.
EU
nói các thỏa thuận sẽ đem lại "lợi ích chưa từng có" cho hai phía, đồng
thời "thúc đẩy quyền lao động, bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí
hậu".
Thỏa thuận thương mại sẽ loại bỏ hầu hết thuế quan đối với hàng hóa hai bên, theo tuyên bố của EU.
Sau khi EU và Việt Nam ký, thỏa thuận lại còn phải đệ trình cho Nghị viện châu Âu chuẩn thuận.
Nếu Nghị viện châu Âu cũng thông qua, thỏa thuận thương mại sẽ được Hội đồng châu Âu duyệt lần chót để đi vào hiệu lực.
Đồng thời, thỏa thuận bảo hộ đầu tư còn chờ từng nước trong EU thông qua.
Bộ
trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh mới đây thăm châu Âu, làm việc với các
nước nhằm thúc đẩy thông qua việc ký và phê chuẩn EVFTA, IPA giữa Việt
Nam - EU.
Giữa năm ngoái, Việt Nam và EU đã thống nhất tách EVFTA
thành 2 hiệp định với phần chính hiệp định cũ là Hiệp định thương mại tự
do (FTA) và phần còn lại là Hiệp định bảo hộ đầu tư (IPA).
Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ hai của EU trong Asean, chỉ sau Singapore.
Hiệp
định cũng bao gồm các điều khoản cụ thể gỡ bỏ các trở ngại về mặt kỹ
thuật, ví dụ như trong ngành ô tô, và sẽ đảm bảo 169 sản phẩm đồ uống và
thực phẩm của EU được công nhận và bảo hộ về Chỉ dẫn Địa lý tại Việt
Nam.
EU khẳng định nhờ có hiệp này, các công ty Châu Âu sẽ có thể
tham gia vào các gói đấu thầu mua sắm công ở Việt Nam một cách bình đẳng
như các công ty trong nước.
Ngoài ra, Hiệp định (tự do thương
mại) cũng ràng buộc hai bên phải tôn trọng và triển khai có hiệu quả các
nguyên tắc của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về các quyền căn bản của
người lao động.
Việt Nam gần đây đã phê chuẩn Công ước của ILO về
Quyền Tổ chức và Thương lượng Tập thể, và đã thông báo với EU ý định
phê chuẩn hai công ước căn bản còn lại của ILO muộn nhất là vào thời
điểm năm 2023.
Thêm vào đó, hiệp định tự do thương mại có một kết
nối về mặt pháp lý và thể chế với Hiệp định Khung về Hợp tác và Đối tác
Toàn diện Việt Nam - EU (PCA), cho phép có những hành động phù hợp trong
trường hợp các quyền con người bị vi phạm, theo lời EU.
Hiệp định
về bảo hộ đầu tư bao gồm các quy định hiện đại về bảo hộ đầu tư cho
phép việc thực thi và triển khai thông qua Hệ thống mới Tòa án về Đầu tư
đồng thời vẫn đảm bảo các chính phủ cả hai phía có quyền điều tiết các
lợi ích của công dân
'Rất khó đoán'
Trước đó, hôm 20/6, trả lời BBC, Tiến sĩ Nguyễn Văn Phú, chuyên gia kinh tế từ Đại học Strasbourg, Pháp, nói:
"Việc
đại sứ EU nói EVFTA sẽ được đưa ra nghị viện châu Âu phê chuẩn vào cuối
tháng 6 đầu tháng 7 là tin tốt, sau nhiều tháng trì hoãn."
"Tuy
nhiên, quá trình thảo luận ở nghị viện EU thì chúng ta khó đoán trước
được vì đây là các nghị sĩ EU khóa mới (mới được bầu vào tháng 5/2019),
mà hình như xu hướng dân tộc chủ nghĩa và bảo hộ mậu dịch trong khóa này
có vẻ cao hơn trước đây. Chẳng hạn ở Pháp thì số nghị sĩ EU của đảng
cực hữu của bà Le Pen và đảng của tổng thống Macron bằng nhau."
"Nếu
nói là kết quả này đạt được nhờ phái đoàn Việt Nam vận động hay không
thì tôi nghĩ là có. Việc dùng lobby ở châu Âu hay ở Mỹ là bình thường.
Nếu như nghị viện EU thông qua EVFTA thì rất tốt cho hàng hóa Việt Nam,
có khả năng vào châu Âu tăng cao hơn trước đây."
"Tuy vậy, cũng
cần lưu ý rằng hàng hóa Việt Nam cần phải theo chất lượng châu Âu nghiêm
ngặt.
Điều này cũng tốt cho cách làm ăn kinh tế của các doanh nghiệp
Việt."
Ông Phú cũng bình luận thêm:
"Theo dõi về việc tường thuật về EVFTA, tôi thấy báo chí Việt Nam ít đưa tin về các thảo luận liên quan đến yếu tố chính trị."
"Đến
nay, nhiều nghị sĩ và tổ chức hiệp hội EU đã lên tiếng về việc cần đưa
vấn đề nhân quyền vào việc thảo luận EVFTA với Việt Nam, nhưng chắc các
báo Việt Nam tránh nhắc tới yếu tố này."
"Thực ra, theo quan sát
cá nhân, thì trong quá khứ, nghị viện châu Âu ít có tác động chính trị
lên các nước ngoài châu Âu về các vấn đề chính trị, nhân quyền. Điển
hình là trường hợp Iran, ta thấy trong các nước dân chủ thì chỉ có Mỹ
mới có ảnh hưởng thực sự."
"Do đó, theo tôi, các mong đợi về thay đổi chính trị kèm theo EVFTA rất khó đoán trước được."
Hồi tháng 1/2019, bà Jude Kirton-Darling, dân biểu
EU, cho BBC biết Romania đã ghi trong chương trình làm việc tạm thời là
Hội đồng Châu Âu chỉ có thể ký FTA và IPA "sớm nhất là cuối tháng
5/2019".
"Đến tháng Năm, có lẽ Hội đồng Châu Âu sẽ ký FTA, rồi để
Nghị viện châu Âu khóa sau có thể bỏ phiếu," bà Kirton-Darling nói với
BBC.
Thời điểm đó, báo Việt Nam trích lời bà Kim Ngân bày tỏ mong muốn Nghị viện châu Âu sớm phê chuẩn EVFTA.
Chủ
tịch Quốc hội cũng khẳng định Việt Nam "luôn lắng nghe những ý kiến
đóng góp của các nhà hoạch định chính sách kinh tế và doanh nghiệp châu
Âu để Hiệp định được triển khai một cách hiệu quả nhất, đem lại lợi ích
thiết thực cho cả hai bên".
Ý kiến một người dân
Hôm
24/6, bà Ngô Thị Thứ, giáo viên trung học nghỉ hưu, nói với BBC từ
TP.Hồ Chí Minh: "Tôi mong EU lập văn phòng về nhân quyền để ghi nhận ý
kiến của người dân vì Nhà nước Việt Nam lúc nào cũng nói đảm bảo tôn
trọng nhân quyền nhưng thực tế thì hoàn toàn ngược lại."
"Ngoài
ra, một vấn đề khác đáng chú ý là Quốc hội Việt Nam đang bàn sửa đổi
luật về công đoàn. Tuy nhiên, với kinh nghiệm đã biết về xã hội dân sự
thì khá chắc nhà nước sẽ cho lập một số công đoàn độc lập trá hình
và cũng sẽ đe dọa, làm khó những ai có ý định thành lập công đoàn độc
lập thật sự."
"Tôi mong EU có thể lập và công bố một văn phòng
trợ giúp công đoàn để những nhóm muốn lập công đoàn độc lập có thể
thông báo trực tiếp những khó khăn họ gặp phải từ chính quyền."
"EU
có thể giúp huấn luyện những ai muốn học cách thành lập, cách sinh
hoạt công đoàn độc lập, và các ràng buộc pháp lý của Nhà nước Việt
Nam đối với EU trong lãnh vực công đoàn và nhân quyền."
"Một đề
xuất khác là EU nên có bộ phận nhận các báo động trực tiếp của người
dân Việt Nam về những vụ gian lận hàng Trung Quốc đột lốt hàng Việt
Nam để tránh thuế. Sự gian lận đó đánh mất nhiều công ăn việc làm cho
người lao động Việt Nam và có thể cũng vi phạm hiệp định EVFTA."