Thượng tướng Lê Quý Vương trả lời trước LHQ về công ước chống tra tấn (BBC)
Nhìn chung,
đoàn Việt Nam nói họ sẵn lòng thực hiện Công ước về chống tra tấn và
công nhận rằng còn phải làm nhiều hơn nữa cho việc này. Nhưng nếu nghiêm
túc về việc thực thi Công ước, liệu họ có cho phép báo cáo viên đặc
biệt về tra tấn đến Việt Nam trong tương lai gần? (bà Luisa Fenu, Giám đốc Vận động và Chương trình của Tổ chức nhân quyền Pháp ACAT)
Thông tấn xã nói Việt Nam "quyết tâm
thực hiện các cam kết về nhân quyền nói chung và chống tra tấn nói
riêng" trong lúc giới quan sát có ý kiến khác về vấn đề này.
Trong
hai ngày 14 và 15/11 tại Geneva, Thụy Sĩ, đoàn công tác liên ngành do
Thứ trưởng Bộ Công an, Thượng tướng Lê Quý Vương, làm trưởng đoàn, trình
bày và trao đổi về Báo cáo Quốc gia lần thứ nhất của Việt Nam về thực
thi Công ước về chống tra tấn trước Ủy ban của Liên Hiệp Quốc.
'Quyết tâm thực hiện cam kết'
Thông tấn xã Việt Nam hôm 15/11 cho hay:
"Việt
Nam đặc biệt chú trọng nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân về
quyền con người, về chống tra tấn. Báo cáo của phái đoàn Việt Nam cũng
liệt kê một số vụ việc có liên quan đến tra tấn, bức cung, dùng nhục
hình, là các vụ việc được điều tra, truy tố, xét xử trong thời gian gần
đây. Kết quả xử lý các vụ việc này cho thấy sự nghiêm khắc của pháp luật
vừa trừng trị người có tội liên quan đến tra tấn đồng thời cũng răn đe,
phòng ngừa vi phạm pháp luật về chống tra tấn."
"Báo cáo về các biện pháp Việt Nam đã tiến hành để thực
hiện Công ước về chống tra tấn thể hiện sự nghiêm túc và sẵn sàng chia
sẻ, học hỏi cũng như quyết tâm của Việt Nam trong thực hiện các cam kết
về nhân quyền nói chung và chống tra tấn nói riêng, qua đó cho thấy sự
tích cực và chủ động của Việt Nam tham gia đóng góp vào những công việc
quốc tế, nhất là việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người."
Ý kiến phản biện
Tuy vậy, giới quan sát và các tổ chức nhân quyền có ý kiến khác về vấn đề này.
Trả
lời BBC hôm 15/11, Luật sư Phạm Công Út, Trưởng Văn phòng Luật Phạm
Nghiêm, nói: "Trước đây có những cuộc tra tấn người dân trong nhà tạm
giữ của công an. Có vụ đã được khởi tố nhưng xét xử hời hợt cho có với
mức án không đủ tính răn đe, hoặc "thí chốt" như vụ ông Ngô Thanh Kiều ở
Phú Yên, vụ dùng nhục hình đối với các nạn nhân Trần Văn Đở, ông Thạch
Sô Phách và ông Khâu Sóc ở tỉnh Sóc Trăng..."
"Cũng có vụ tra tấn
tàn bạo dẫn đến chết thảm như ông Nguyễn Văn Đức ở tỉnh Vĩnh Long đã
nhiều năm qua rơi vào im lặng dù vụ án dùng nhục hình đã được khởi tố
nhưng đến nay vẫn chưa có bị can nào bị khởi tố để chịu trách nhiệm về
cái chết của ông Đức."
"Gần đây, khi các nhà tạm giam, trại tạm
giữ dần được trang bị máy ghi hình khi điều tra viên hỏi cung bị can thì
những cuộc tra tấn có dấu hiệu đang chuyển về các cơ quan công an
phường, xã hoặc những điểm tập kết người bị bắt ngoài trụ sở công an với
những người tra tấn mặc thường phục như vụ bắt bớ những người biểu tình
vào giữa tháng 6/2018 ở TP.Hồ Chí Minh."
"Rồi vài ngày trước nhà báo tự do Lê Thị Thư có cáo buộc về việc bà ấy bị hành hung ở Biên Hòa."
"Những
người bị bắt giữ trái pháp luật là người có xu hướng là những đối tượng
bị tra tấn nhiều nhất, vì họ bị bắt, bị tra tấn mà không hề có quyết
định khởi tố, lệnh tạm giam... Do đó hình thành tâm lý người dân sợ hãi
khi có giấy mời của cơ quan công an."
"Vấn đề này cần được Nhà
nước nghiêm túc nhìn nhận khiếm khuyết về việc để ra những cuộc tra tấn
trái pháp luật bằng việc luật hóa tội phạm tra tấn trong Bộ luật Hình sự
với hình phạt nghiêm khắc để thể hiện việc bảo vệ thực sự quyền con
người."
'Không có gì cụ thể'
Cũng
trong hôm 15/11, bà Luisa Fenu, Giám đốc Vận động và Chương trình của
Tổ chức nhân quyền Pháp ACAT, người đang có mặt tại sự kiện ở Geneva,
nói với BBC: "Tôi có cảm nhận rằng bài phát biểu khá dài giới thiệu của
đoàn Việt Nam khá đơn giản."
"Họ tập trung vào những sửa đổi luật
để phù hợp với nội dung của Công ước về chống tra tấn, nhưng không có gì
cụ thể được đề cập về việc thực thi."
"Cũng chẳng có trích dẫn tham khảo về các nhóm người bị
giam giữ cụ thể như người dân tộc thiểu số hoặc tôn giáo hoặc các tù
nhân lương tâm. Họ đảm bảo với Ủy ban Chống tra tấn của Liên Hiệp Quốc
về mong muốn bảo vệ quyền con người, ngăn chặn tra tấn trên lãnh thổ
Việt Nam và có hành động trong trường hợp có khiếu nại về tra tấn."
"Đoàn
Việt Nam nói rằng thủ phạm tra tấn có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến
chung thân, nhưng không có trích dẫn về số lượng người bị tra tấn hoặc
những gì xảy ra với những người khiếu nại các vụ này."
"Họ cũng đề
cập rằng chính phủ Việt Nam đang nỗ lực đào tạo và phổ biến nội dung
của Công ước cho công an nhưng không đề cập đến số lượng các buổi đào
tạo, nội dung của nó, và người ta cũng không rõ công an hoặc nhân viên
các trại giam có được học các khóa này."
"Nhìn chung, đoàn Việt
Nam nói họ sẵn lòng thực hiện Công ước về chống tra tấn và công nhận
rằng còn phải làm nhiều hơn nữa cho việc này. Nhưng nếu nghiêm túc về
việc thực thi Công ước, liệu họ có cho phép báo cáo viên đặc biệt về tra
tấn đến Việt Nam trong tương lai gần?"
"Tôi tin rằng Việt Nam
đang cố gắng tạo ấn tượng rằng họ có những nỗ lực để cải thiện tình hình
trong bối cảnh có cáo buộc về sự đàn áp giới bất đồng gia tăng tại nước
này."
"Tuy nhiên, nếu chính phủ Việt Nam mở các khóa đào tạo Công
ước về chống tra tấn cho công an và khuyến khích họ, phối hợp với các
tổ chức xã hội dân sự, để thay đổi hành vi, thì đó có thể là cơ hội để
thực trạng và cáo buộc về tra tấn, tử vong trong đồn giảm bớt."
"Một
điều quan trọng là dừng việc hình sự hóa những người bảo vệ nhân quyền
và cản trở công việc của các tổ chức nhân quyền, vì đây là những bên có
thể giúp cải thiện thực trạng này."