Tại sao đạo đức tan hoang? (Mạnh Kim)
Đừng tránh né mà
phải thừa nhận rằng chính đường lối cai trị cộng sản đã đập nát các giá
trị đạo đức truyền thống, ngay từ những ngày đầu của lịch sử cộng sản.
Những trận mưa dầm rỉ rả tuyên truyền cùng chính sách xây dựng “xã hội
mới XHCN”, trong khi phủ nhận và triệt tiêu nhiều giá trị đạo đức căn
bản, đã làm trốc gốc và gãy đổ những giá trị đạo đức vốn ngạo nghễ cả
ngàn năm. Khi mọi thứ được “Đảng trị” và “Đảng hóa”, kể cả tôn giáo, thì
vị trí của những giá trị khác, trong đó có giá trị đạo đức, phải lùi
lại và thậm chí bị vất đi. Cộng sản và cái gọi là “XHCN” của họ chẳng
khác gì đám sâu đục khoét và tàn phá những cây cổ thụ đạo đức. (Mạnh Kim)
Sự tuột dốc đạo đức không có điểm dừng. Không chỉ những giá trị căn
bản nhất của đạo đức đang thoái hóa mà thậm chí tình người cũng cạn
kiệt. Sự khủng hoảng đạo đức đang trở nên điên loạn. Chừng nào nguyên
nhân sâu xa cuộc khủng hoảng làm tê liệt và tàn phá xã hội này còn còn
chưa dám thừa nhận thì vấn đề “chấn chỉnh” đạo đức không bao giờ có thể
khôi phục.
Đạo đức rơi từng mảng như một bức tường mục nát. Đạo đức đang lao
xuống vực như chiếc xe không phanh. Chưa bao giờ xã hội Việt Nam tan nát
đến nhường này. Mọi cái xấu và cái ác tuôn ra ào ạt với mức độ vô
phương kiểm soát. Cái xấu này kéo theo cái ác khác. Cái ác đang rất thèm
khát thể hiện hung tính của nó. Cái ác trở thành đặc tính nổi trội
trong một xã hội hỗn loạn không kỷ cương. Chỉ vì “nhìn đểu”, nạn nhân có
thể bị chém chết tức thì. Con giết cha, trò đánh thầy, cô giáo “tra
tấn” học sinh, bệnh nhân nện bác sĩ, “quan làng” hà hiếp người dân…, tất
cả xảy ra như cơm bữa. Một xã hội ngày nào cũng được cung cấp một “thực
đơn” như vậy thì con người sẽ biến thành gì?
Con người sẽ chỉ trở nên ác hơn. Cứ sau một sự việc kinh thiên động
địa, chẳng hạn cô giáo cho học trò uống nước giẻ lau bảng hoặc cô giáo
phạt “bạt tay hội đồng”, phản ứng xã hội luôn kinh khủng. “Giết chết cả
họ nhà con mụ ấy đi! Con này mà rơi vào tay tao thì tao băm từng
mảnh!...” – đó là “ý kiến” của đa số dư luận. Tại sao hiện tượng “ác
mồm, ác miệng” mỗi lúc mỗi phổ biến? Tại sao con người lại trở nên hung
dữ hơn? Lý do trong mọi lý do là công lý đã bị chính quyền chà đạp đến
mức chẳng ai còn tin vào sự phán xét và trừng trị của pháp luật. Trong
một xã hội “vô pháp, vô thiên”, người dân sẽ có khuynh hướng cho mình
quyền phán xét và quyền trừng phạt. Trong một xã hội mà công lý thường
xuyên đóng vai một tên hề trơ trẽn thì quyền phán xét không còn thuộc về
những kẻ ngồi xổm lên đầu nhân dân và đùa bỡn với công lý.
Trong một đất nước mà ngày càng có nhiều trường hợp chết trong đồn
công an mà không bao giờ được điều tra và xử tội trong khi công an chẳng
khác gì một tổ chức côn đồ khoác áo chính quyền thì tâm lý giận dữ và
thù hằn càng thêm dồn nén. Trong một đất nước mà kẻ trộm con vịt bị xử 7
năm tù trong khi vô số kẻ cắp hàng tỷ lại được “phê bình kiểm điểm” thì
sự phẫn nộ người dân trút lên đầu bất cứ ai gây ra bất kỳ hành động tàn
ác nào là điều hoàn toàn có thể hiểu được. Đó là sự xả tràn của vô số
ức chế thường trực và luôn trong trạng thái chực chờ nổ tung. Dầu dường
như chưa bao giờ thiếu để châm vào lửa trên đất nước này. Xã hội và
những gì xảy ra hàng ngày luôn “cung cấp” thừa ngòi nổ, từ những tiêu
cực trong giáo dục đến những tai ương môi trường, từ những phát biểu
nhảm nhí đến thái độ im lặng trong những trường hợp mà người dân cần
chính quyền lên tiếng. Còn nữa, trong một đất nước mà chính quyền thường
xuyên thể hiện bộ mặt đạo đức giả của nó thì làm sao có thể kỳ vọng xã
hội tử tế và đạo đức?
Vấn đề đạo đức tan hoang đã được báo chí đề cập ít nhiều. Trên SGGP
(15-1-2018), gia đình đã được xem là “thủ phạm”: “Tình trạng đạo đức
xuống cấp nghiêm trọng là do có sự buông lỏng việc giáo dục đạo đức cho
học sinh từ ngay trong gia đình đến nhà trường. Ở nhà thì cha mẹ mải mê
lo kiếm tiền bỏ mặc con cái, thiếu hẳn việc giáo dục con cái nền tảng
đạo đức, giữ gìn đạo hiếu với ông bà cha mẹ, biết kính trên nhường dưới,
biết tôn sư trọng đạo. Đó là chưa kể nhiều phụ huynh còn nuông chiều
con quá mức, dung túng cả những thói hư, tật xấu của con em mình. Họ
chưa thực sự là tấm gương sáng cho con mình”… Trên Nhân Dân
(30-10-2018), “tình trạng xuống cấp trong lối sống của một bộ phận giới
trẻ” đã được xem là một trong những nguyên nhân chính khiến đạo đức suy
vong. Và trên nghị trường, đạo đức bi thảm là tại… kinh tế!
Sự tan nát đạo đức xã hội thật ra không thể loại trừ yếu tố chính
trị. Nếu không dám đề cập đến chính sách giáo dục trong đường lối cai
trị – đề cao “con người mới XHCN” hơn là văn hóa và đạo đức, đề cao việc
trung thành với Đảng hơn là gắn bó với những giá trị đạo đức truyền
thống – thì những “mổ xẻ” về việc đạo đức xuống cấp chỉ là hành động
tương tự vớt lớp váng trên bề mặt của một cái ao tù nước đọng gây ô
nhiễm xã hội từ những cặn bã hôi thối nằm sâu dưới đáy. Đừng tránh né mà
phải thừa nhận rằng chính đường lối cai trị cộng sản đã đập nát các giá
trị đạo đức truyền thống, ngay từ những ngày đầu của lịch sử cộng sản.
Những trận mưa dầm rỉ rả tuyên truyền cùng chính sách xây dựng “xã hội
mới XHCN”, trong khi phủ nhận và triệt tiêu nhiều giá trị đạo đức căn
bản, đã làm trốc gốc và gãy đổ những giá trị đạo đức vốn ngạo nghễ cả
ngàn năm. Khi mọi thứ được “Đảng trị” và “Đảng hóa”, kể cả tôn giáo, thì
vị trí của những giá trị khác, trong đó có giá trị đạo đức, phải lùi
lại và thậm chí bị vất đi. Cộng sản và cái gọi là “XHCN” của họ chẳng
khác gì đám sâu đục khoét và tàn phá những cây cổ thụ đạo đức. Chẳng
phải tự nhiên mà sự xuống cấp đạo đức của xã hội Việt Nam hiển hiện y
hệt xã hội của “nước anh em” Trung Quốc.
Chính quyền làm gì để chấn chỉnh đạo đức? “Bộ Văn hóa đã tham mưu
Trung ương Đảng ban hành nghị quyết 33 về xây dựng phát triển văn hóa
con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước. Bộ cũng
trình Chính phủ ban hành nghị định 110 về quản lý tổ chức lễ hội; nghị
định 122 quy định xét tặng danh hiệu gia đình, thôn, bản, ấp văn hóa… Bộ
Văn hóa cũng đề ra nhiều giải pháp để phát huy sứ mệnh của văn học nghệ
thuật, vai trò của văn nghệ sĩ; tăng cường phối hợp liên ngành trong
giáo dục đạo đức lối sống...” – phát biểu của Bộ trưởng Văn hóa Thể thao
Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện (trong phiên chất vấn Quốc hội ngày
30-10-2018). Đó chẳng phải là giải pháp. Những điều đó chưa bao giờ là
giải pháp. Mô hình “làng văn hóa”, “phường văn hóa”… chưa bao giờ đóng
góp cho việc xây dựng đạo đức xã hội. Sự xuống cấp của đạo đức xảy ra
cùng thời với sự bùng nổ những mô hình và cách thức “xây dựng văn hóa”
này.
Điều mà Bộ Văn hóa cần “tham mưu Trung ương Đảng” là phải thay đổi
chính sách giáo dục, phải lột bộ da chính trị ra khỏi cơ thể giáo dục,
phải đập nát bộ máy giáo dục để xây lại hệ thống giáo dục từ đầu, lấy
triết lý nhân bản làm trung tâm chứ không phải “con người XHCN”. Bộ Văn
hóa cũng cần “tham mưu Trung ương Đảng” việc cần giảm liều lượng sợ hãi
trước cái gọi là “suy thoái tư tưởng và đạo đức cách mạng” trong cuộc
chấn chỉnh xây dựng Đảng, vì chẳng đảng cai trị nào có thể đứng vững và
chẳng đất nước nào có thể đứng lên nếu nền giáo dục của nó bất thành
trong việc tạo ra những cái phanh chặn lại sự tuột dốc của đạo đức.
VOA