Dân chủ và sức mạnh nghị viện (Đỗ Ngà)
Cũng vì thứ Quốc hội kiểu con rối nên mới có chuyện quốc hội Việt Nam
biểu quyết cho một luật thay chữ "thu phí" thành "thu giá" là vậy. Ngày
xưa Triệu Cao chỉ hươu nói ngựa được thì nay đảng chỉ "thu phí" là "thu
giá" chúng cũng gật thôi. Loại Quốc hội cộng sản là một thứ đáng khinh, Đảng
chỉ cứt nói cơm chúng cũng gật.
Lịch
sử nền dân chủ gắn liền với sự hình thành và lớn mạnh của nghị viện.
Vậy nghị viện là gì? Chắc chắn ai cũng trả lời được câu hỏi này. Đó là
cơ quan lập pháp. Nhưng trả lời "đó là cơ quan lập pháp" theo tôi, đó là
câu trả lời chưa thỏa đáng. Vì sao?
Thực ra lập pháp đơn giản là viết luật cho nhà nước thi hành. Việc
viết ra luật pháp nó bắt nguồn từ động cơ nào mới là quan trọng. Tại sao
nước Mỹ có đến 80% thành phần da trắng mà nghị viện của họ vẫn phải
biểu quyết một đạo luật mang lại quyền lợi cho người da đen như Đạo luật
Dân quyền năm 1963? Tại sao ở Việt Nam, một điều luật thể hiện sự gian
trá trơ trẽn ngay trong cách dùng từ như vụ "thu giá" mà Quốc hội cộng sản vẫn
thông qua? Hay một luật vi phạm nguyên tắc tố tụng như buộc luật sư tố
cáo thân chủ vẫn được nghị viện cộng sản thông qua? Tất cả, cũng đều xuất phát
từ nguồn gốc của kẻ đại diện mà ra.
Lịch sử nghị viện ở Âu Châu có từ 500 năm TCN. Ban đầu, nó là hội
đồng cố vấn cho nhà vua, mà kẻ đại diện là những lãnh chúa thuộc La Mã.
Nói là cố vấn chỉ là góp ý, nhưng theo thời gian quyền lực của hội đồng
này mạnh lên dần và lúc thịnh nó truất phế luôn vua và bầu quan hành
pháp có nhiệm kì. Hội đồng đó được gọi là Viện Nguyên Lão. Sau này còn
có thêm viện thứ dân nhưng chức năng viện thứ dân mờ nhạt chứ không mạnh
như Hạ Viện ngày nay. Dù viện thứ dân yếu, nhưng nó là mẫu để hình
thành quốc hội 2 viện sau này. Nền cộng hoà La Mã tồn tại 500 năm rồi
suy vong và chế độ cộng hòa La Mã cổ đại bị khai tử. Nhưng đó là một mô
hình để 18 thế kỉ sau nó trở lại hoàn hảo hơn.
Vì sao Âu Châu là cái nôi của nền văn minh nhân loại? Tất cả những mô
hình chính trị của xã hội tiến bộ khắp thế giới hiện nay điều có nguồn
gốc từ Âu Châu cả. Chưa nói đến khoa học kĩ thuật hay khoa học quản lí,
chỉ nói đến loại hình chính trị, thì nhiêu đó cũng đủ làm cho thế giới
phát triển vượt bậc.
Tiền thân của dân chủ - tam quyền phân lập là quân chủ chuyên chế
(hay còn gọi là phong kiến) kiểu Tây Âu, một loại quân chủ có tồn tại
nghị viện làm đối trọng với nhà vua. Từ chỗ nghị viện là nơi tiếng nói
lãnh chúa, sau này nó là nơi của tầng lớp tư sản. Vì thế, nghị viện ngày
một mâu thuẫn với nhà vua và nổ ra cuộc xung đột. Nghị viện thắng sẽ
truất quyền hành chuyên chế của nhà vua và từ đó mới có dân chủ. Cách
mạng Anh 1641-1652 là truất phế vua tập quyền và lập nên vua biểu tượng.
Cách mạng Pháp 1789-1792 là sự xung đột giữa Quốc hội và vua Luis XVI
lập nên đệ nhất cộng hòa Pháp.
Riêng phong kiến Á Đông cũng có vua nắm tập quyền, nhưng trong bộ máy
chính quyền không có nghị viện. Vì thế phong kiến Á Đông là loại phong
kiến không hề chứa mầm móng dân chủ. May sao, sau đệ nhị thế chiến,
phong kiến Á Đông sụp gần hết và nhường lại cho thể chế cộng hòa ra đời.
Vì rất nhiều ngàn năm Á Đông chìm trong phong kiến không nghị viện
nên nó thành ra xã hội bị thuần hóa hoàn toàn bởi quyền lực. Ở Á Đông,
quốc gia dân chủ thực sự rất ít. Ở Á Đông, dân chủ hoàn toàn không mang
tính phổ quát như Tây Âu. Vì sao? Vì đã bị thuần hóa trước quyền lực
ngàn băm nên dù cho áp mô hình tam quyền phân lập nó cũng trở lại độc
tài ở chừng mực nào đó.
Độc tài được ví như hồn Trương Ba da hàng thịt. Về bề ngoài có hành
pháp, lập pháp và tư pháp. Nhưng đó là trá hình, nó hoàn toàn không độc
lập. Lập pháp và tư pháp làm tay sai cho hành pháp thì đó là độc tài cá
nhân. Còn cả 3 gồm hành pháp, lập pháp và tư pháp làm nô lệ cho một nhóm
người thì đó là độc tài toàn trị. Dù cho độc tài cá nhân hay độc tài
toàn trị thì quốc hội lập pháp là con rối.
Cũng vì thứ Quốc hội kiểu con rối nên mới có chuyện quốc hội Việt Nam
biểu quyết cho một luật thay chữ "thu phí" thành "thu giá" là vậy. Ngày
xưa Triệu Cao chỉ hươu nói ngựa được thì nay đảng chỉ "thu phí" là "thu
giá" chúng cũng gật thôi. Loại Quốc hội cộng sản là một thứ đáng khinh, Đảng
chỉ cứt nói cơm chúng cũng gật. Vì thứ nghị viện này nó thế, nó đại diện
cho quyền lợi của một tập đoàn chính trị tham tàn chứ có là tiếng nói
người dân thực sự đâu?
FB Đỗ Ngà