Hành trình từ đại tá tình báo Nga tới nạn nhân bị hạ độc ở Anh (VNE)
Ngoại trưởng Anh Boris Johnson thì cảnh báo nước này "sẽ dùng tới bất cứ biện pháp nào được cho là cần thiết" và thậm chí đe dọa rút khỏi World Cup 2018 tổ chức ở Nga nếu phát hiện Moscow có liên quan đến vụ đầu độc Skripal.
Từng là đại tá tình báo Nga bị kết án tù, Skripal được trao đổi để đến Anh sống và cuối cùng gục ngã bởi chất độc thần kinh.
Cảnh sát Anh ngày 7/3 xác nhận cựu đại tá tình báo Nga Sergei Skripal và
con gái Yulia là nạn nhân trong một "vụ giết người bằng chất độc thần
kinh". Skripal và con gái được tìm thấy trong tình trạng nguy kịch trên
ghế băng ngoài một trung tâm mua sắm ở thành phố Salisbury hôm 4/3.
Skripal, 66 tuổi, từng phục vụ trong lực lượng tình báo quân đội Nga
(GRU) và thăng tiến dần với quân hàm đại tá. Đến năm 1999, ông được cử
sang làm việc tại trụ sở Bộ Ngoại giao ở Moscow, cho đến khi bắt đầu
việc kinh doanh vào năm 2003, theo Guardian.
Một năm sau, cơ quan an ninh Nga (FSB) bắt giữ Skripal ở Moscow sau khi
tìm thấy các bằng chứng cho thấy ông ta đã hoạt động như một điệp viên
hai mang cho tình báo Anh. Skripal bị cáo buộc đã tuồn các tài liệu mật
cho Cục Tình báo Mật (MI6) của Anh để nhận về khoản tiền 100.000 USD.
Trong số những tài liệu mà Skripal chuyển cho MI6 có danh sách các điệp
viên GRU đang hoạt động trên khắp châu Âu. Một người phát ngôn của FSB
so sánh Skripal với đại tá Oleg Penkovsky, người bị tử hình vào năm 1963
vì cung cấp các thông tin mật của Liên Xô trong cuộc khủng hoảng tên
lửa Cuba cho Mỹ.
Tòa án quân sự Nga cho rằng hoạt động của Skripal đã "giáng một đòn mạnh
vào an ninh hải ngoại của nước Nga". Ông ta bị truy tố với tội danh
"phản quốc bằng hình thức gián điệp" và bị kết án 13 năm tù.
Trong khi Skripal đang ngồi tù ở Nga, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI)
cũng bắt đầu cất mẻ lưới mà họ đã dày công điều tra gần 10 năm. Một mạng
lưới gián điệp ngầm của Nga hoạt động trên đất Mỹ để khai thác thông
tin từ các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia phân tích và doanh nhân
bị FBI bóc gỡ, 10 điệp viên Nga bị bắt.
Trong nhóm điệp viên này có người phụ nữ xinh đẹp Anna Chapman sống ở
New York. Là con gái một nhà ngoại giao Nga, với tên gọi thời con gái là
Anna Kushenko, Chapman từng làm việc ở ngân hàng Barclays ở Anh và được
trao quốc tịch Anh sau khi kết hôn với một công dân nước này, theo ABC News.
FBI cho biết sau khi chuyển đến Mỹ và hoạt động trong lĩnh vực kinh
doanh bất động sản ở New York, Chapman đã tiếp cận và tìm cách khai thác
thông tin từ các quan chức cấp cao trong nội các Mỹ về vũ khí hạt nhân,
về chính sách của Mỹ đối với Iran… Vào thời điểm vụ bắt giữ được FBI
công bố, truyền thông thế giới sử dụng những mỹ từ như "người đẹp bốc
lửa tóc đỏ", "Cô gái của Bond", "điệp viên quyến rũ" để mô tả Chapman.
Nga muốn đưa Chapman và 9 người còn lại trong mạng lưới về nước, nên đã
liên hệ với Mỹ để thu xếp một thỏa thuận trao đổi điệp viên. Đến tháng
7/2010, Tổng thống Nga khi đó là Dmitry Medvedev đã quyết định ân xá cho
Skripal và cựu đại tá này là một trong 4 điệp viên được Nga phóng thích
để đổi lấy 10 người trong mạng lưới tình báo của Chapman.
Cuộc trao đổi điệp viên diễn ra trên đường băng một sân bay ở Vienna,
Áo. Những người trong nhóm của Chapman trở về Moscow và được chào đón
như những anh hùng, trong khi Skripal bị coi là kẻ phản bội.
Skripal và một điệp viên người Nga được đưa tới Anh sau cuộc trao đổi và
được tình báo Anh thẩm vấn. Hai điệp viên Nga khác là cựu đại tá KGB
Alexander Zaporozhsky và sĩ quan KGB Gennady Vasilenko được đưa tới Mỹ.
Gục ngã trên băng ghế
Được cho là người có tầm quan trọng lớn nhất trong 4 điệp viên, Skripal
được cấp quy chế tị nạn ở Anh, được trao giấy tờ tùy thân cùng một ngôi
nhà và được hưởng trợ cấp.
Cựu đại tá tình báo này sống âm thầm ở nước Anh, nhưng vẫn giữ lại tên
họ cũ, địa chỉ ngôi nhà của ông ở Salisbury cũng xuất hiện trên các
thông tin công khai. Yulia, con gái ông, vẫn sống ở Moscow và gần đây
đáp chuyến bay đến Anh để thăm bố.
Khi phát hiện hai bố con bất tỉnh trên băng ghế bên ngoài khu mua sắm
Salisbury hôm chủ nhật, người dân Anh đã thông báo cho cảnh sát. Hai
người được đưa vào bệnh viện và đang phải chiến đấu để giành giật sự
sống, trong khi nhân viên cứu thương đầu tiên tiếp cận hiện trường cũng
đang nguy kịch.
Vụ việc lập tức làm chấn động dư luận Anh, đặc biệt là trong bối cảnh
quan hệ giữa Anh và Nga vẫn đang căng thẳng sau vụ đầu độc cựu điệp viên
KGB Alexander Litvinenko ở London năm 2006. Litvinenko ốm nặng sau khi
uống tách trà có chứa chất phóng xạ poloni-210 vào tháng 11/2006 và qua
đời ba tuần sau đó. Các điều tra viên của Anh cho rằng Litvinenko đã bị
điệp viên Nga đầu độc theo mệnh lệnh được ông Putin phê chuẩn. Moscow
bác bỏ cáo buộc này.
Cuộc điều tra của cảnh sát Anh trong vụ bố con Skripal bị đầu độc đã kéo
dài sang ngày thứ tư, nhưng vẫn chưa có kết luận cuối cùng được đưa ra.
Báo chí Anh thì cho rằng cựu đại tá này bị điệp viên Nga ám sát bằng
một loại thuốc diệt chuột "hiếm và không để lại dấu vết", theo Sun.
Ngoại trưởng Anh Boris Johnson thì cảnh báo nước này "sẽ dùng tới bất cứ
biện pháp nào được cho là cần thiết" và thậm chí đe dọa rút khỏi World
Cup 2018 tổ chức ở Nga nếu phát hiện Moscow có liên quan đến vụ đầu độc
Skripal.
Tuy nhiên, bình luận viên Leonid Bershidsky của Bloomberg cho
rằng ngay cả khi cảnh sát Anh tìm ra chất độc khiến bố con Skripal nguy
kịch, họ vẫn có thể không bao giờ tìm ra ai đã làm việc đó. Ông cũng chỉ
ra rằng tình báo Nga từ trước tới nay luôn tuân thủ luật chơi "bất
thành văn" là không nhắm vào các điệp viên được trao đổi với phương Tây,
cũng như người thân của họ.
Theo Bershidsky, trong trường hợp điệp viên Nga đã thực hiện vụ ám sát
Skripal, điều đó chứng tỏ luật chơi vốn được duy trì từ thời Chiến tranh
Lạnh đã thay đổi và Moscow có thể muốn phát đi thông điệp rằng họ sẽ
không tha thứ cho bất cứ ai đã hoặc đang làm việc cho tình báo phương
Tây phản bội lại lợi ích của đất nước.
Trí Dũng