Trường và chợ (Viết từ Sài Gòn)
Còn
ngày nay, chợ ở ngay trong trường, ngay trong ban giám hiệu, hội đồng
giáo viên, hội đồng phụ huynh, thậm chí ở ngay trong tâm hồn thầy giáo
và học trò. Thử nghĩ, với nếp kẻ chợ in đậm dấu ấn nhà trường như vậy
thì tương lai Việt Nam sẽ về đâu ?
Thời
xưa, muốn cho các thế hệ học trò được chuyên tâm học hành, nhân cách
phát triển tốt, ông bà chúng ta đã tìm cách xây dựng trường ở những nơi
thanh vắng, xa người kẻ chợ và tránh tiếng thị phi. Nhờ vậy mà đã có một
thời, nhân cách kẻ sĩ người Việt cao vời, đáng kính.
Còn
ngày nay, chợ ở ngay trong trường, ngay trong ban giám hiệu, hội đồng
giáo viên, hội đồng phụ huynh, thậm chí ở ngay trong tâm hồn thầy giáo
và học trò. Thử nghĩ, với nếp kẻ chợ in đậm dấu ấn nhà trường như vậy
thì tương lai Việt Nam sẽ về đâu ?
Tại thành phố Hồ chí Minh, giáo viên dạy thêm sai quy định có thể sẽ bị đuổi việc (Ảnh : infonet.vn).
Ở
vấn đề chợ trong trường, dễ thấy nhất, có lẽ hằng năm, từ các khoản phí
mà cha mẹ học sinh phải gồng lưng để đóng, cho dù có kêu thấu trời xanh
thì cũng phải đóng. Để rồi cách sử dụng, phân chia chi tiêu các khoản
này ra sao, chi tiêu như thế nào, cha mẹ học sinh và các học sinh hoàn
toàn mù tịt. Thêm nữa, hằng năm, cứ mùa tựu trường cũng là mùa chạy đua
đấu giá căng tin ở các trường. Muốn đầu giá thành công, chủ căng tin
phải chung chi cho hiệu trưởng, ban giám hiệu, để sau đó, khi thắng
thầu, người ta lại è cổ học sinh ra để chặt chém. Chỉ mới nhìn qua thôi
cũng đã thấy không khí chợ búa đầy trong các trường.
Và
phải nói đến ban giám hiệu, những con người mang tiếng là tấm gương, là
lãnh đạo ở các trường, họ đã làm được gì ? Tư cách nhà giáo của họ đến
đâu ? Câu trả lời là họ chẳng làm được gì để cho nhân cách phẩm hạnh hay
đạo đức học sinh được tốt hơn. Và mong sao họ đừng làm thì tốt hơn. Bởi
càng làm, họ càng gây tai họa. Thử nghĩ, để có cái ghế hiệu trưởng,
người ta đã phải tốn kém bao nhiêu tiền đút lót cho cấp trên ? Và họ đã
lấy tiền lại như thế nào ngoài việc nhận đút lót, hối lộ của các sinh
viên mới ra trường để được vào dạy trong trường mà họ quản lý. Muốn đi
dạy, phải có trên 100 triệu đồng, điều này như một chân lý thời đại mà
các sinh viên sư phạm phải thuộc nằm lòng. Đó là chưa muốn nói đến các
vụ hiệu trưởng đưa nữ sinh vào đường dây bán dâm, giáo viên phải đổi
tình dục với hiệu trưởng để lấy biên chế.
Chuyện
nhục nhã mà các hiệu trưởng và giáo viên tạo ra đã làm cho môi trường
giáo dục Việt Nam trở nên bẩn thiểu hơn bao giờ hết và thậm chí nó còn
bẩn thỉu hơn cả cái chợ. Bởi ở chợ, người ta mua bán sòng phẳng, đôi bên
ngã giá, thấy hợp lý thì mua, bán, có thứ gì hư hỏng, ôi thiu, người ta
mang ra chỗ đổ rác để vứt vào đó. Nó khác xa cách mua bán của quí thầy,
quí cô, các thầy cô mua bán khi đôi bên đều tìm cách gài thế hay để bẫy
với nhau, đến khi không còn mua bán với nhau được nữa thì ném thẳng rác
vào mặt nhau, thậm chí để rác vung vẫy khắp nơi, làm cho môi trường
giáo dục trở thành cái bãi rác.
Trong
mối quan hệ giữa giáo viên với hiện trưởng, hiệu trưởng với giáo viên,
giáo viên với giáo viên và giáo viên với học sinh, cho dù có tô hồng
cách gì, có lãng mạn hóa kiểu gì đi nữa vẫn cho ra kết quả là mua và
bán, không hơn không kém, sinh quyển giáo dục thực chất là sinh quyển
chợ búa. Giáo viên với giáo viên thì không kèn cựa, tranh nhau từng tiết
dạy, đến khi họp hội đồng nhà trường thì chưa có phiên họp nào mỗ xẻ về
chuyên môn, sáng tạo mà chỉ tranh cãi quanh quẩn chuyện đồng lương,
đồng dạy phù đạo, tiết dạy phân chia không đồng đều… Chẳng có gì hơn.
Mối
quan hệ giữa giáo viên với học sinh, không thiếu trường hợp thầy giáo
gạ tình nữ sinh đổi điểm, không thiếu trường hợp cô giáo dụ dỗ nam sinh
làm phi công trẻ, rồi thêm chuyện dạy thêm, dạy kèm, giáo viên cố tình
ém bài trong giờ dạy chính khóa, nói nam tào bắc đẩu cho hết giờ hoặc la
rầy học sinh, cáu gắt với học sinh cho xong tiết, đến khi tiết học khép
lại thì học sinh rối mù đầu óc bởi một trận la không đâu vào đâu hoặc
câu chuyện vô bổ, thậm chí nhảm nhí… Kết cục, học sinh phải tìm cách này
hoặc cách nọ đến nhà giáo viên để học thêm, để chấp nhận trả tiền cho
giáo viên. Mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh còn tệ hơn cả chợ búa.
Bởi chợ búa người ta mua bán thật thà hoặc chí ít giữ tinh thần thật
thà và sòng phẵng dù là hình thức để mua bán. Còn đằng này, mối quan hệ
mua bán cái chữ giữa giáo viên và học sinh nghe ra còn tệ hơn so với mua
bán chợ búa, đây là thứ quan hệ bên bán ép bên mua, có không muốn mua
cũng phải mua !
Người
ta nói cha nó lú có chú nó khôn, khi mà mối quan hệ trong giáo dục trở
nên tệ hại, người ta vẫn hi vọng vào hội động phụ huynh, bởi đây là hội
của cha mẹ học sinh, qua đó, hội sẽ phản ảnh với nhà trường về nguyện
vọng của con em mình trong học tập, trau dồi đạo đức hay qua hội, những
quyền lợi tối thiết của con em. Nhưng không, hội phụ huynh học sinh
trong cơ chế hiện tại là một thứ gánh nặng chi phí cho phụ huynh học
sinh. Họ không làm được bất kì trò trống gì cho nên hình ngoài việc đầu
năm, ngoài khoản chi phí từ phía nhà trường yêu cầu, phụ huynh học sinh
phải gánh thêm một khoản phí hoạt động hội. Hiện tại, học sinh miền núi
phải đóng thấp nhất là 50 ngàn đồng trên mỗi em để hoạt động hội, học
sinh đồng bằng, thôn quê thì mức đóng thấp nhất từ 100 ngàn đồng, học
sinh thành phố có nơi 500 ngàn đồng, có nơi vài triệu đồng.
Số
tiền mà cha mẹ học sinh phải đóng này để làm gì ? Để sau khi họp hành
qua loa chiếu lệ thì cả hội kéo nhau ra quán, ra nhà hàng ăn nhậu, hát
hò… Vô hình trung, hội phụ huynh học sinh trở thành một cái ung nhọt
khác gắn lên cơ thể nền giáo dục vốn đã rệu rã, hôi thối. Hội không làm
được gì cả ngoài việc các chủ tịch hội toa rập với hiệu trưởng nhà
trường để thông qua các khoản phí, yêu cầu học sinh đóng một cách mờ ám
để rồi ăn chia tỉ lệ.
Thử
nghĩ một nền giáo dục mà ở đó, tính chợ búa cao đến mức ngộp thở như
vậy thì nền giáo dục Việt Nam sẽ đi đến đâu ? Thật tâm mà nói, với cơ
chế như hiện tại, nền giáo dục Việt Nam chỉ có một lối đi duy nhất, đó
là chui xuống hố rác. Nhưng nói vậy không có nghĩa là tuyệt vọng, hết
đường cứu. Vấn đề là các ông chỉ cần rút bớt thứ quyền lực đỏ chi phối
trong ngành giáo dục ra thì câu chuyện sẽ tốt hơn. Bởi ngay từ đầu, tính
đảng đã chi phối quá nặng trong giáo dục, đến khi nó phát triển thành
cô hồn các đảng thì các ông, các bà mới giật mình, kêu oai oải. Lúc đó
kêu cũng vậy thôi ! Hiện tại, nên thay Bộ trưởng giáo dục trước tiên,
bởi Phùng Xuân Nhạ càng lúc càng tỏ ra bất tài và không có khả năng sư
phạm. Nếu không thay Nhạ thì đừng mơ chuyện khác !
Viết từ Sài Gòn
Nguồn : RFA, 25/09/2017 (VietTuSaiGon's blog)