"Xã hội Mỹ bao giờ cũng có những vấn đề đó tồn tại. Tuy nhiên sau gần
bốn năm Donald Trump cầm quyền, tình hình này gia tăng. Lý do : tổng
thống Trump và một số những người cực đoan trong đảng Cộng Hòa không chủ
trương nâng đỡ những người thiểu số, thậm chí coi họ như những người ăn
bám trong xã hội. Bằng chứng cụ thể là chia rẽ giàu nghèo : chính sách
kinh tế của tổng thống Trump nhằm giảm thuế cho các đại công ty Mỹ. Số
tiền giảm thuế đó càng giúp các đại công ty và những người giàu có ở Hoa
Kỳ giàu thêm, cho dù số này chỉ chiếm 1 % dân số cả nước. Những điều đó
gây bất bình trong công luận, đặc biệt là những người da màu."
Một phụ nữ nghèo nhìn đoàn người biểu tình chống bạo lực cảnh sát, tại Manhattan, New York, Mỹ, ngày 24/08/2020.REUTERS - MIKE SEGAR
Thanh Hà
« Kỳ thị chủng tộc kềm hãm đà phát triển của Mỹ ».
Vào lúc kinh tế Hoa Kỳ điêu đứng vì đại dịch Covid-19 và các cộng đồng
người da màu bị thiệt hại nghiêm trọng nhấ t- cả về mặt y tế lẫn tài
chính, lần đầu tiên một lãnh đạo cao cấp Ngân Hàng Trung Ương Mỹ FED,
Raphael Bostic, xem những bất công trong xã hội là trở lực đối với tăng
trưởng tại nền kinh tế số 1 thế giới.
Thống đốc Bostic là tiếng nói
được ứng cử viên tổng thống Joe Biden của đảng Dân Chủ lắng nghe. Joe
Biden hứa hẹn những gì để hàn gắn rạn nứt trong xã hội Mỹ ngày càng bị
phân hóa đó ? Liệu đây có là chiêu bài đủ sức thuyết phục cử tri Hoa Kỳ
ngày 03/11/2020 dồn phiếu cho ứng viên bên đảng Dân Chủ ? RFI mời quý vị
theo dõi phân tích của nhà báo Phạm Trần, từ thủ đô Washington. Gần
hai tháng trước bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, xây dựng một xã hội công bằng
hơn là một trong những cam kết của ứng cử viên tổng thống đại diện cho
đảng Dân Chủ Joe Biden, đối thủ của tổng thống mãn nhiệm Donald Trump
vào lúc đảng Cộng Hòa vừa chính thức ủy nhiệm nguyên thủ Mỹ ra tranh cử
nhiệm kỳ thứ hai.
Vài tuần lễ kể từ khi phong trào đấu tranh Black
Lives Matter chống kỳ thị người Mỹ da đen lan rộng trên toàn quốc,
thống đốc chi nhánh của Ngân Hàng Trung Ương FED tại Atlanta, bang
Georgia, Raphael Bostic công khai tuyên bố « kỳ thị chủng tộc là một vấn
nạn đối với kinh tế Hoa Kỳ » do vậy, đã đến lúc thu hẹp những bất công
xã hội phải là một trong những nhiệm vụ của FED để bảo đảm công việc làm
cho người dân Mỹ.
Sau hơn 100 năm kể từ khi FED được thành lập,
Raphael Bostic là vị thống đốc gốc châu Phi đầu tiên đứng đầu Federal
Reserve of Atlanta, một trong số 12 thành viên của Cục Dự Trữ Liên Bang
Hoa Kỳ.
Từ bất bình đẳng về kinh tế đến y tế
Cái
chết của người Mỹ da đen George Floyd cuối tháng 5/2020 và nhất là
virus corona càng làm lộ rõ cách biệt giữa hai cộng động người Mỹ da
trắng và da đen. Về cách biệt kinh tế và tài chính, tờ Washington Post
số ra ngày 04/06/2020 tiếc là nước Mỹ đã không có một chút tiến bộ nào
từ năm 1968 tới nay. Tương tự như những năm 1960, hiện tại 44 % người Mỹ
da đen sở hữu căn hộ họ cư ngụ, trong lúc tỷ lệ này là 74 % trong cộng
đồng Mỹ da trắng.
Vẫn theo tờ báo này, với bằng cấp và trình độ
tương đương, thu nhập và tài sản của một người Mỹ da trắng lớn « gấp 10
lần » so với một người Mỹ da đen. Ngay cả 3 % thì vẫn có tới 1 người Mỹ
gốc Phi trên 4 không có việc làm toàn bộ thời gian hoặc muốn làm việc
nhiều hơn nữa theo như nghiên được FED công bố giữa tháng 5/2020.
Về
mặt y tế, thống kế của Mỹ cho thấy cộng đồng người Mỹ da đen đã trả giá
đắt : Tháng 4/2020 bang Illinois, miền đông bắc Hoa Kỳ, ghi nhận 42 %
ca tử vong vì Covid-19 là người Mỹ da đen trong lúc cộng đồng này chỉ
chiếm 14 % dân số toàn bang. Riêng tại thành phố Chicago, gần 3/4 những
bệnh nhân thiệt mạng là người Mỹ gốc Phi. Nhiều yếu tố giải thích hiện
tượng này : thứ nhất đa phần không có bảo hiểm y tế cho nên đã đợi đến
đường cùng mới vào bệnh viện. Thứ hai là cộng đồng Mỹ gốc Phi cũng như
người gốc Nam Mỹ và nhất là thổ dân sống trong những căn hộ chật hẹp và
đông người, do vậy tỷ lệ lây nhiễm cao hơn so với các cộng đồng khác tại
Hoa Kỳ, như ghi nhận của giáo sư xã hội học, Hedwig Lee, đại học
Wahington tại thành phố Saint Louis bang Missouri.
Hơn một nửa thế kỷ sau bài diễn văn I have a Dream
của mục sư Martin Luther King, John Allen, giám đốc viện nghiên cứu
Brookings, trụ sở tại Washignton ghi nhận : từ về vấn đề y tế đến nhà ở,
từ cơ hội tìm việc làm đến giáo dục, người Mỹ gốc Phi « tiếp tục phải
trả giá đắt từ những năm tháng nô lệ ».
Ở cương vị đối thủ của
Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020, Joe Biden cam kết bơm
thêm 700 tỷ đô la vực dậy kinh tế sau khủng hoảng Covid-19, hướng tới
một tầng lớp trung lưu, mở rộng các biện pháp bảo hiểm y tế và nhất là
tạo cơ hội bình đẳng hơn cho con em các hộ gia đình nghèo vẫn có thể
bước vào các trường đại học.
Trả lời đài RFI, nhà báo Phạm Trần từ
Washington ghi nhận những hố sâu giầu nghèo và những bất bình đẳng
trong xã hội Mỹ có khuynh hướng gia tăng trong bốn năm qua dưới thời
tổng thống Trump Phạm Trần : Xã hội Mỹ bao
giờ cũng có những vấn đề đó tồn tại. Tuy nhiên sau gần bốn năm Donald
Trump cầm quyền, tình hình này gia tăng. Lý do : tổng thống Trump và một
số những người cực đoan trong đảng Cộng Hòa không chủ trương nâng đỡ
những người thiểu số, thậm chí coi họ như những người ăn bám trong xã
hội. Bằng chứng cụ thể là chia rẽ giàu nghèo : chính sách kinh tế của
tổng thống Trump nhằm giảm thuế cho các đại công ty Mỹ. Số tiền giảm
thuế đó càng giúp các đại công ty và những người giàu có ở Hoa Kỳ giàu
thêm, cho dù số này chỉ chiếm 1 % dân số cả nước. Những điều đó gây bất
bình trong công luận, đặc biệt là những người da màu.
Và dịch Covid-19 càng làm lộ rõ thêm chênh lệch giữa các công đồng khác nhau tại Hoa Kỳ ?
Phạm Trần :
Phần lớn những người nghèo là người da màu và dân thiểu số. Thí dụ như
thổ dân, ở xa thành phố và nhà thương, không được giúp đỡ. Mỹ không có
chương trình phát triển các chiến dịch xét nghiệm hay giúp đỡ thuộc men
cho họ. Thành thử những dân tộc thiểu số, bình thường đã chịu nhiều
thiệt thòi, với nạn dịch lần này tình hình càng bi thảm hơn. So
sánh, người da trắng có khả năng tài chính tốt hơn, có việc làm tốt hơn,
có phương tiện chữa trị hơn. Phần lớn người da trắng ở thành phố và các
vùng công nghiệp, có cơ hội được giúp đỡ nhiều hơn. Nói tóm lại, các
thiểu số, đặc biệt là người Mỹ da đen thiệt thòi hơn người da trắng. Các
thăm dò, nghiên cứu cho thấy cả về y tế, giáo dục ... người da trắng có
cơ hội được giúp đỡ nhiều hơn.
Vào lúc Nhà Trắng tỏ ra bất
lực trước đà lây nhiễm của địch Covid-19, kinh tế điêu đứng, vậy phải
chăng hai sự kiện này tạo lợi thế cho đối thủ của tổng thống Trump là
ông Joe Biden nhất là khi ứng viên của bên đảng Dân Chủ đặt sinh mạng
con người lên trên hết. Ông Biden tuyên bố dẹp dịch phải là ưu tiên và
không loại trừ việc ban hành trở lại các biện pháp phong tỏa để ngăn
ngừa virus corona lây lan. Tuy nhiên song song thì cần tạo những cơ hội
công bằng cho tất cả mọi người tìm lại được công việc làm …
Thưa
nhà báo Phạm Trần, ông đánh giá thế nào về tính khả thị của những hứa
hẹn ứng cử viên Joe Biden đề xuất trong cương lĩnh tranh cử lần này ?
Phạm Trần :
Thật sự khó đoán được cử tri Mỹ nghĩ gì về Joe Biden khi họ đến phòng
phiếu. Nhưng hiện tại có nhiều phản ứng thuận lợi về ứng cử viên tổng
thống này. Ông Joe Biden khi chính thức nhận trọng trách ra tranh cử
tuyên bố sẽ bảo vệ nước Mỹ trước tất cả mọi hành động Hoa Kỳ bị tấn
công. Còn quá sớm để biết được về tính khả thi của những cam kết mà ứng
viên Biden đề xuất. Tuy nhiên Joe Biden khẳng định ông không hành động
vì bản thân, vì quyền lợi của mình, của phe nhóm ủng hộ ông ấy. Ứng cử
viên Biden kêu gọi đoàn kết và xem cuộc tuyển cử lần này là cơ hội để
phục hồi danh dự của nước Mỹ, phục hồi sự tín nhiệm vào nước Mỹ, phục
hồi tư cách của người lãnh đạo Hoa Kỳ.
Liệu rằng
chủ trương hướng tới lý tưởng một xã hội công bằng hơn có cho phép ông
Biden chinh phục được Nhà Trắng hay không khi biết rằng trước đây những
biện pháp mang tính xã hội của chính quyền Barack Obama từng bị chính
giới đả kích kịch liệt và một phần công luận Mỹ bác bỏ ?
Phạm Trần :
Vắn tắt chúng ta thấy tất cả các cuộc thăm dò về hai ứng viên Trump và
Biden, trong ba tháng vừa rồi theo dõi tình hình, tôi chưa bao giờ thấy
Trump hơn điểm Biden.Ứng cử viên đảng Dân Chủ dẫn đầu với khoảng từ 51
cho đến 53 % ý định bỏ phiếu. Tổng thống Trump chỉ được từ 40 đến 42 %.
Riêng về bảo hiểm y tế Obamcare – ông Biden chỉ trích chính sách của
Trump muốn hủy bỏ Obamacare. Theo ông Biden, luật y tế mang tên tổng
thống Obama đã giúp cho ít nhất 20 triệu người Mỹ có bảo hiểm (...) và
trong thăm dò, có tới 70 % người Mỹ chống đối việc rút bỏ Obamacare. Ở
Mỹ, không phải ai cũng có khả năng mua bảo hiểm y tế.
Cảm ơn nhà báo Phạm Trần, từ Washington đã nhận lời tham gia vào chương trình của RFI Việt ngữ.
