Đời sống Kỳ Anh sau hai năm biển chết (RFA)
Gần hai năm trôi qua, kể từ ngày biển Bắc miền Trung nhiễm độc do
Formosa Hà Tĩnh xả thải, đến nay, đời sống của người dân Kỳ Anh vẫn chưa
có gì phục hồi. Khó khăn, đói kém, tha phương cầu thực, trốn sang Lào,
Trung Quốc để làm thuê… Đó là bài ca chung của người dân Kỳ Anh, Hà
Tĩnh. Bên cạnh đó, tình trạng môi trường không khí phía Tây Hà Tĩnh bị ô
nhiễm trầm trọng đang gây nhức nhối. Các dự án phía Tây Hà Tĩnh đình
trệ kéo theo nhiều hệ lụy xấu cho đời sống nơi đây.
Tệ nạn xã hội tăng cao
Bà Trần Thị Hà, người buôn bán ở chợ Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh, chia sẻ: “Tôi
nhận thấy thì hiện tại tiền đền bù trước đó họ tiêu hết rồi, chỉ có một
vài người làm ăn nhỏ lẻ, có thêm đồng vốn họ chịu khó làm ăn thì có lên
chút. Còn chủ yếu là người dân tiêu hết sạch, thậm chí hiện tại nhiều
người còn nợ nần nhiều, không còn gì hết, đời sống khó khăn. Vào làm
công ty thì độc hại nhiều, làm ăn không ăn thua. Người dân giờ rất khó
khăn, chợ búa chúng tôi có bán được gì đâu, cái gì cũng giảm khoảng
80%.”
Bà Mai Thị Lợi, cư dân xã Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh, chia sẻ: “Đời
sống của thanh niên hiện tại hư hỏng nhiều. Từ lúc Trung Quốc, Đài Loan
qua đây thì tệ nạn xã hội nhiều, thanh niên nghiện ngập, phụ nữ thì bỏ
chồng bỏ con đi theo Trung Quốc, làm bồ bịch của hắn này, thì nó chơi
gái nó cho trả ít tiền rồi ham tiền đi theo hắn, bỏ chồng bỏ con nhiều, ở
Kỳ Thịnh, Kỳ Anh này nhiều lắm!”
Bà Lợi chia sẻ thêm là hiện tại, đời sống kinh tế của người dân chung
quanh bà không có gì thay đổi kể từ sau vụ biển nhiễm độc đến nay.
Nghĩa là đời sống vẫn chưa thể hồi sinh, mọi thứ vẫn còn trong trạng
thái chết, nghề nghiệp đánh bắt chết, nghề buôn bán chết, công việc
không có, sức mua chết… Với những người buôn bán nhỏ lẻ, đặc biệt là
buôn bán hải sản, kiếm được 100 ngàn đồng mỗi ngày là chuyện quá khó
khăn, nhưng trước khi biển nhiễm độc, họ kiếm mỗi ngày 500 ngàn đồng một
cách dễ dàng.
Trong khi đó, giá thành mọi thứ tăng vọt bởi người Trung Quốc sống ở
đây nhiều vô kể và họ xài tiền dễ dãi, chính sức mua không tiếc tiền của
họ đã kéo nhiều thứ vật giá leo thang. Người dân bản địa phải chật vật
vì thời giá bị lái hoàn toàn bởi sức mua người Trung Quốc. Đời sống khó
khăn, kiếm tiền chật vật nhưng tệ nạn xã hội tăng rất nhanh.
Theo bà Lợi, một số thanh niên làm việc thuê cho người Trung Quốc, có
được chút tiền lại chuyển sang chơi bời, nhậu nhẹt, phá phách, xài hàng
đá, theo con đường xì ke, ma túy. Đặc biệt, một số gia đình có tiền đền
bù đất trước đây và còn một ít đất để bán ăn dần có vẻ như họ bị lún tệ
nạn xã hội nặng nhất. Hầu hết con cái trong các gia đình này dính xì
ke, ma túy, chơi hàng đá và suốt ngày chơi bời, phá phách, không có công
việc ổn định.
Riêng vấn đề hôn nhân gia đình ở Kỳ Thịnh nói riêng và Kỳ Anh nói
chung có vẻ như đã hết thuốc chữa. Con số các phụ nữ đã có gia đình
riêng, có chồng và hai, ba đứa con nhưng do kinh tế suy sụp, họ đã bỏ
chồng theo các thanh niên, đàn ông Trung Quốc. Đi theo một thời gian dài
thì bị hất hủi, lại quay về gia đình nhưng lúc này chồng con không muốn
nhìn họ nữa, họ lại lang thang rày đây mai đó để làm công việc buôn
phấn bán hương.
Nhiều gia đình phải tan nát, nhiều số phận bị lún bùn đen, nhiều
tương lai bị chặn đứng bởi gia đình, cha mẹ đổ vỡ. Có thể nói rằng có
quá nhiều đớn đau đến với người dân Hà Tĩnh kể từ khi các công trình của
người Trung Quốc mọc lên ở đây.
Tha hương ngay trên chính đất quê
Chị Lê Thị Cúc, cư dân Kỳ Anh, chia sẻ: “Trước khi có khu công
nghiệp vào đây thì còn bán được, chứ hai năm nay không bán được nữa. Thu
nhập ngày trăm bạc cả vốn lẫn lãi, trừ vốn thì lãi được khoảng 20 ngàn
bạc, không có gì cả. Bão lụt gì họ cho mỗi nhà được 5kg gạo chứ không có
gì cả.”
Chị Nguyễn Thị Liên, cư dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh, chia sẻ: “Ở đây thì
đời sống kinh tế Việt Nam khó khăn rồi, bởi Trung Quốc sang đây làm ô
nhiễm, biển chết, ảnh hưởng đến người dân, chứ nó không qua đây thì biển
không bị như vậy, dân còn con cá biển mà ăn.”
Hai phụ nữ này chia sẻ thêm là hiện tại, tình trạng sống ngay trên
đất quê mà có cảm giác như đang sống nhờ, sống tạm ở một vùng đất nào đó
là tình trạng chung của những người dân nghèo nơi đây. Bởi dường như
mọi quyền lợi hay tiếng nói đều thuộc về những người đến từ phương Bắc.
Người ta nói mạnh vì gạo, bạo vì tiền, hiện tại, người Trung Quốc có đủ
cả mạnh vì gạo bạo vì tiền, họ có thể ung dung làm bất kì điều gì họ
muốn trên đất Hà Tĩnh, kể cả việc dụ dỗ vợ người khác bỏ chồng, bỏ con
chạy theo đồng tiền của họ.
Cũng theo chị Cúc và chị Liên, vấn đề đền bù do xả độc ra biển ở Kỳ
Anh có nhiều chuyện bất minh và bất công. Nhiều gia đình không làm gì
liên quan đến biển nhưng có người thân làm cán bộ thì được nhận đền bù
với số lượng lớn, ngược lại, người buôn bán hải sản và làm nghề biển như
gia đình các chị, suốt hai năm nay khó khăn, chồng và con trai lớn các
chị phải sang Lào làm thuê, bữa được bữa mất vì trốn chui trốn nhủi trên
nước bạn, vì không có thị thực của nước bạn, các chị phải ở nhà tần tảo
nuôi con, kiếm tiền vô cùng khó… Nhưng các chị chẳng nhận được đồng
tiền đền bù nào.
Và đáng sợ hơn cả, theo các chị là mặc dù đang sống trên quê cha đất
tổ nhưng tiếng nói của người bản địa lọt thỏm giữa ồn ào thanh âm người
nước lạ. Mọi sinh hoạt bị đảo lộn, đời sống ngày thêm cơ cực và luôn
thấy mình giống như người tha hương, sống tạm ngay trong chính ngôi nhà
của mình.
Có thể nói rằng sau gần hai năm, đời sống người dân làm nghề biển và
các dịch vụ biển nói riêng, người dân Hà Tĩnh nói chung vẫn chưa hết đảo
lộn và chưa hề có dấu hiệu phục hồi sau những mất mát.
Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam
